Competing Islamic Narratives in the Middle East

رقابت ميان ديدگاه‌هاي مختلف اسلامي امري قديمي است و تحولات اخير خاورميانه نيز فرصتي مجدد براي تشديد رقابت ميان آن‌هاست. صرف نظر از ديدگاه‌هايي كه اقتصاد، ناسيوناليسم، جنگ‌هاي داخلي، دموكراسي خواهي و ديگر مسايل را علت اصلي اين تحولات مي‌دانند، اين مقاله فرض را بر آن قرار داده است كه اسلام‌گرايي ريشه اصلي تحولات جديد خاورميانه است. بر اين اساس چهار الگوي مختلف مورد بررسي قرار مي‌گيرند: نوعثماني‌گرايي، سلفي تكفيري كه به دو دسته سلفي درباري و جهادي تقسيم مي‌شود، اخوان‌المسلمين مصر و جمهوري اسلامي ايران. اين چهار الگو مهمترين ديدگاه‌هاي اسلامي رقيب هستند كه نگرش‌هاي متفاوتي به اسلام دارند. حال از ميان اين الگوها، كداميك به لحاظ منطقي از قابليت بيشتري براي تسري در تحولات اخير خاورميانه برخوردار است؟ فرضيه اصلي مقاله آن است كه در ميان الگوهاي مذكور الگوهايي مي‌توانند به تقاضاي اسلام‌خواهي منطقه پاسخ دهند كه دو ويژگي داشته باشند: جايگاه سياسي اسلام و انعطاف‌پذيري عمل سياسي را پذيرفته باشند. بر اين اساس، ابتدا ماهيت و نوع نگرش هر يك از ديدگاه‌ها به اسلام تبيين مي‌شود. سپس، با توجه به فرضيه مذكور ميزان توانايي اين الگوها براي پاسخگويي به تقاضاهاي اسلام‌خواهي منطقه مورد ارزيابي قرار گرفته است. نتيجه آن بوده كه از ميان الگوهاي مذكور، جمهوري اسلامي ايران به لحاظ برقراري رابطه مناسب ميان عقل و شرع از توان منطقي بيشتري براي تسري در تحولات اخير خاورميانه برخوردار است.

Rivalry between different Islamic views is an old issue that the recent developments in the Middle East have revived in a more acute manner. Irrespective of the views considering economy, nationalism, civil war, democratization, etc. as the main cause of these developments, this article posits that Islamism is the main cause of recent developments in the Middle East. Accordingly, four different models are studied: Neo-Ottomanism, Salafi–Takfiris divided into Salafi-Courtiers and Salafi-Jihadis, Egyptʹs Muslim brotherhood, and the Islamic Republic of Iran. These four models are the most important rival Islamic views with distinct attitudes towards Islam. Now, the question is which model is more apt at influencing the recent developments in the Middle East? The main hypothesis of this article is that among these models, the only suitable ones are those capable of responding to demands regarding democratization that enjoy two characteristics: accepting the political status of Islam and the flexibility of political action. As a result, this article first explains the nature and attitude of each views regarding Islam. Then, given the above hypothesis, the ability of these models in responding to demands for democratization in the region is evaluated. The finding is that among the above models, the Islamic Republic of Iran has a more logical capability to establish a link between wisdom and faith to influence the developments in the Middle East.