Continuity and Change in the Construction of Enemy Image in Pre-Revolutionary Iran

پس از برافتادن رضاشاه به مساعي بريتانيا در خلال جنگ جهاني دوم، محمد رضاشاه پهلوي همواره با بزرگنمايي خطر شوروي سعي در نزديكي بيشتر به آمريكا كرد. در واقع هدف محمد رضاشاه از اتخاذ اين رويكرد تثبيت رژيم خود در ذيل اتحاد با اردوگاه غرب در خلال جنگ سرد بود. بدين ترتيب مشاهده مي‌شود كه در طول سده بيستم ميلادي پادشاهان پهلوي همواره در پويش‌هاي خارجي ايران تصويري از دشمن به نمايش گذاشتند. اين مقاله در صدد تحليل چگونگي اين مساله و ريشه‌يابي تاريخي آن است، چرا كه پرداختن به اين مساله مي‌تواند در بازشناسي رويكرد كارگزاران سياسي ايران نسبت به عنصر غرب مفيد به فايده باشد. در اين جهت نويسنده اين پرسش را مطرح مي‌كند كه چگونه مي توان در يك بستر تاريخي، ساخت تصوير دشمن را در ساختار ادراكي رهبران سياسي ايران نسبت به قدرت هاي بزرگ در خلال قرن بيستم تا وقوع انقلاب اسلامي فوريه 1979 توضيح داد؟ در پاسخ به اين پرسش، نويسنده به اين فرضيه دست يافت كه با آغاز مناسبات سياسي ايران در عصر قاجار از 1798 با عنصر غرب تدريجاً به روندي شكل داد كه به توليد تصوير دشمن در ساختار ادراكي حكومتگران بعدي ايران در عصر پهلوي انجاميد و آنان بر اين مبنا مناسبات سياسي خود را با قدرت‌هاي معاصر خود پي‌ريزي كردند. از اين رهگذر، يافته نويسنده آن است كه روند تاريخي مورد نظر در عصر قاجار آميزه‌اي از غلبه نظامي، نفوذ سياسي و بهره‌برداري اقتصادي قدرت‌هاي نامبرده بود.

What paved the way for the establishment of the foreign policy of the Pahlavi dynasty in Iran? This paper seeks to analyze the phenomenon of the construction of the enemy image in the diplomatic history of Iran from 1798 to 1921 and assess its historical roots as it can be useful for the understanding of the attitudes of Iranian policy makers towards the West. The authors’ proposal is to explain the construction of enemy image in a historical context in the cognitive structure of Iranian political leaders towards the great powers in the 20th century until the advent of the Islamic Revolution in February 1979. In doing so, the authors have proposed the following hypothesis: With the continuation of Iran’s diplomatic relations with Western powers (Great Britain and Russia) under the Qajar dynasty in 1798, a process took shape which gradually led to the construction of an enemy image in the cognitive structure of future Iranian statesmen in the Pahlavi era, underpinning their political relationships with contemporary powers. The authors’ findings include the notion that the historical process in question under the Qajar Dynasty involved a combination of military domination, political influence and economic exploitation by the aforementioned powers.