Les Trois Mousquetaires, une traduction en état de transition

محمد طاهر ميرزا يكي از مترجمان اواخر عصر ناصري و اوايل عصر مظفري است. تا پيش از استقرار مشروطيت در ايران ترجمه آثار الكساندر دوما يكسره در انحصار محمد طاهر ميرزا بود. توانايي هايي كه او از حيث علم و ادب در خود فراهم آورده بود موجب مي شد تا ناصر الدين شاه و پس از او پسرش مظفر الدين شاه و نيز درباريان ترجمه آثار الكساندر دوما را به او سفارش دهند. تا آنجا كه مي دانيم كنتِ مونت كريستو، ملكه مارگو، لويي چهارده و قرن و عصرش، سه تفنگدار و بيست سال بعد از آثاري است كه او از اين نويسنده ترجمه كرده است. در اين مقاله با انتخاب يكي از بهترين ترجمه هاي اين مترجم، سه تفنگدار، بر آنيم تا ويژگي هاي ترجمه وي را بررسي كنيم و نشان دهيم كه ترجمه او حلقه ايست واسط ميان ترجمه هاي پيش از مشروطيت و ترجمه هاي پس از مشروطيت. بدين معنا كه ترجمه محمد طاهر ميرزا، از عناصري كه به ترجمه مترجمان پيش از او رنگ و بوي فارسي بخشيده است چند تايي را حفظ مي كند اما در عين حال از آن ها فراتر مي رود و به سوي نثري نسبتاً مدرن جهت مي گيرد.

Mohammad Tâher Mirza Eskandari est l’un des traducteurs des dernières années du règne de Nasser-ed Din Chah et des premières années de celui de Mozaffar-ed Din Chah. Jusqu’avant l’établissement de la Constitution en Iran la traduction des œuvres d’Alexandre Dumas était le monopole de Mohammad Tâher Mirza. Ses compétences scientifiques et littéraires faisaient que le monarque, son héritier du trône et la cour royale lui proposaient de traduire les œuvres de cet écrivain ; à cette époque-là ce genre romanesque plaisait beaucoup au Roi et à la famille royale. Autant que nous sachions Le Comte de Monte-Cristo, La Reine Margo, Louis XIV et son siècle, Les Trois Mousquetaires, et Vingt ans après font partie des œuvres qu’il a traduites de cet écrivain. La traduction de Mohammad Tâher Mirza est en effet le chaînon intermédiaire entre la traduction pré-constitutionnelle et post-constitutionnelle ; cʹest-à-dire des éléments constituant la traduction persanisée de ses prédécesseurs, le traducteur garde quelques-uns, mais en contrepartie, il les dépasse en s’orientant vers une prose relativement moderne ; c’est ce que nous essaierons de montrer dans les pages ci-après, en étudiant une de ses meilleures traductions, Les Trois Mousquetaires.