Dire l’interdit : Comment traduire les tabous ?

اختلافات فرهنگي و تابوهايي كه از آن ها نشات مي گيرند، استانداردها و هنجارهايي در هر جامعه چه سنتي، چه مدرن و پيشرفته به وجود مي آورند. هدف اين مقاله بررسي موانع و مشكلاتي است كه براي انتقال اين نوع مسايل فرهنگي و مذهبي بر سر راه مترجم قد علم مي كنند خصوصا متون ادبي در برخي از جوامع كه تابوها در آن جريان دارند. مسلما در برخورد با چنين قسمت هايي از متن مترجم تسليم نمي شود و تلاش مي كند تا راه حلي مناسب از ميان تيوري هاي ارايه شده بيابد. او بدون اينكه وفاداري خود را زير سوال ببرد، سعي مي كند تا با در نظر گرفتن نيازهاي مخاطبان واعتبار نويسنده ترجمه اي معتبر ارايه دهد. يك نگاه تحليلي بر چند اثر ادبي و ترجمه فارسي آنها نشان مي دهد كه حتي متون فرانسوي كه بار فرهنگي قوي دارند توانسته اند مسيرشان را درانتشارات و بازار كتاب ما باز كرده و دراختيار خوانندگان علاقه مند قرار بگيرند. اگرچه رد پايي از استراتژي هاي مختلف مميزي در اين متون به چشم مي خورد، با اين حال با اين وضعيت مقابله كرده و به چاپ رسيده اند، اما بيشتر اوقات با صورتي دگرگون و تغيير يافته تا شايد بتوانند پيغام كلي فرهنگ بيگانه و يا نيت ومقصود اصلي نويسنده را منعكس كرده و انتقال دهند.

Les décalages culturels et les tabous qui en résultent ont fait établir des normes dans chaque société, qu’elle soit traditionnelle ou moderne. Cet article a pour l’objet d’étude les obstacles dressés devant les traducteurs pour transmettre les parties problématiques des textes notamment littéraires pour certaines cultures où les tabous sont en cours. Certes, les traducteurs n’y cèdent pas et essaient de trouver une solution appropriée parmi les stratégies élaborées par les théoriciens. Sans vouloir mettre leur fidélité en cause, ils font de leur mieux pour présenter des traductions valables en ménageant à la fois les intérêts des lecteurs et de l’auteur. Un regard analytique sur quelques œuvres littéraires et leur traduction persane révèle que même les textes français à charge culturelle très riche ont su se frayer un chemin vers nos maisons dʹédition, puis sʹexposer sur nos marchés de livre. On y constate des traces de pas de différentes stratégies de censure, pourtant ils ont tenu le coup et s’en sont sortis, mais la plupart du temps cicatrisés, pour nous faire part du message parfois universel de leur culture ou refléter les intentions de leur auteur.