Predictors of Transition in Different Stages of Smoking: A Longitudinal Study

چكيده هدف مطالعه حاضر تعيين شيوع مصرف سيگار، ميزان گذر از مراحل مصرف (غير سيگاري به سيگار آزموده و سيگار معمول و سيگار آزموده به سيگاري معمول) و عوامل پيش‌گويي كننده گذر در اين سه مرحله ‌بود. از بين دانش‌آموزان مقطع اول دبيرستان شهر تبريز، 1785 نفر دانش‌آموز به صورت تصادفي نمونه‌گيري شدند و دو بار با فاصله زماني 12 ماه مورد بررسي قرار گرفتند. نخست در شروع مطالعه متغيرهاي پيش‌گويي كننده اندازه‌گيري شدند. بعد از 12 ماه دوباره همان دانش‌آموزان پرسش‌نامه ديگري در رابطه با رفتار مصرف سيگار تكميل كردند. آناليز داده‌ها توسط روش‌هاي آماري رگرسيون لجستيك و تحليل مولفه‌هاي اصلي صورت گرفت. در طول مطالعه، 3/14 و 8/2 درصد از دانش‌آموزان غير سيگاري به ترتيب به مرحله سيگار آزموده و سيگاري معمول انتقال يافتند. همچنين 5/16 درصد از دانش آموزان سيگار آزموده به مرحله سيگاري معمول انتقال يافتند. براي گذر از مرحله غيرسيگاري به سيگار آزموده، شركت در گروه‌هاي سيگاري (24/1 = (OR، داشتن دوست نزديك سيگاري (85/1 = OR) و نگرش مثبت به مصرف سيگار (22/1 = OR) نقش داشتند. شركت در گروه‌هاي سيگاري (3/1 = OR) و سطح اقتصادي اجتماعي پايين (36/0 = OR) انتقال به مرحله سيگاري معمول را پيش‌گويي مي‌كردند. همچنين پيش‌بيني كننده‌هاي گذر از مرحله سيگار آزموده به سيگاري معمول، رفتار پرخطر بهداشتي (56/2 = OR) و شركت در گروه‌هاي سيگاري (58/2 = OR) بودند. برنامه‌هايي كه جهت پيش‌گيري از مصرف سيگار طراحي مي‌شوند، بايد بر عوامل موثر بر گذر از مراحل مختلف سيگار و افراد خاص هر يك از اين مراحل متمركز شوند.

Abstract We investigated longitudinally the prevalence of smoking according to three stages of smoking (never smoking, experimenting the smoking, and regular smoking), the rates of transition from one stage to another one, and determinant predictors of transition through these stages of smoking. Of all 10th grade students in Tabriz, 1785 students were randomly selected and assessed twice, with a 12-month interval, with respect to the changes of stage. The predictor variables were measured when the students were in the 10th grade. Logistic regression and principal component analysis were used to analysis data at grade 11. Of 1785 students, 14.3% (CI 95%: 12.3-16.4) and 2.8% (CI 95%: 2.0-4.0) of the never smokers became experimenters and regular smokers, respectively and 16.5% (CI 95%: 12.4-21.7) of the experimenters became regular smokers. Among never smokers, participating in smoker groups (OR = 1.24), having smoker friends (OR = 1.85) and a positive attitude towards smoking (OR = 1.22) predicted experimentation; and participating in smokers groups (OR = 1.35) and a lower socioeconomic class (OR = 0.36) predicted regular smoking. Among experimenters, students having general high risk behaviors (OR = 2.56) and participating in smoker groups (OR = 2.58) were distinguished as those who progressed to regular smoking in follow-up. Programs aimed at smoking prevention and intervention should incorporate plans which focus on predictors of transition through smoking stages, and targeting participation in smoker groups.