عوامل و پيامدهاي شيوع مرگ سياه (طاعون بزرگ قرون وسطا( در ايران (قرن هشتم و نهم هجري/چهاردهم و پانزدهم ميلادي)

خلاصه مقاله بيماري طاعون در تاريخ جهان از دوران باستان تا دور هي معاصر همواره تلفات گسترده ي انساني و پريشاني اجتماعي به همراه داشته است. يكي از مرگبارترين طاعون ها در تاريخ بشر، شيوع طاعون بزرگ قرون وسطا يا به اصطلاح مرگ سياه است كه در قرنهاي هشتم و نهم هجري/چهاردهم و پانزدهم ميلادي مناطق وسيعي از آسيا به ويژه خاورميانه و اروپا را در نورديد و ميليونها نفر را به كام مرگ كشاند. اين طاعون در ايران طي سه مرحله شيوع پيدا كرد و به ويژه در آذربايجان و هرات تلفات زيادي به بار آورد. اين دوران در ايران مصادف با به قدرت رسيدن حكومتهاي محلي پس از زوال ايلخانان و همچنين دوره ي حكومت تيموريان و تركمانان بود. در انتشار اين بيماري علاوه بر عوامل محيطي، كن شهاي انساني به ويژه تهاجم مغولان و گسترش تجارت شرق و غرب نقش اساسي ايفا نمود. مقاله ي حاضر با روش توصيفي- تحليلي در صدد است تا ضمن بهره گيري از منابع تاريخيِ نزديك به واقعه براي شناخت چگونگي انتشار اين بيماري، پيامدهاي اجتماعي مترتب بر آن را در هر مرحله از شيوع آن در جامع هي ايران مورد بررسي قرار دهد. هدف از اين پژوهش نشان دادن تاثير انتشار طاعون بر تحولات اجتماعي و نقش آن در ركود تمدن ايراني- اسلامي در تاريخ ميانه ي ايران است.