Les Matraqueurs du Varazil de Gholam Hossein Saedi et le « théâtre de l’absurde

در اين پژوهش تلاش شده تا جنبه‌هاي ادبي و نمايشي تياتر ابسورد (تياتر عبث‌نما) كه توسط نمايشنامه‌نويساني همچون بكت، يونسكو و ... در فرانسه پايه‌گذاري شده در نوشتار و نمايشنامه چوب به دست‌هاي ورزيل اثر غلامحسين ساعدي، نمايشنامه‌نويس و يكي ازچهره‌هاي شاخص تياتر معاصر ايران، نشان داده شود. اين پژوهش به طرح اين مسيله مي‌پردازد كه مفاهيم اين جريان دراماتيك قرن بيستم چگونه در نمايشنامه چوب به دستهاي ورزيل تجلي يافته است. جهت پاسخ به اين مسيله، مقاله حاضر عناصر ساختاري نمايشنامه‌نويسي سنتي مانند كنش، پرسناژ، فضا و زمان، و گفتمان به كار گرفته شده در اين اثر را مورد بررسي قرار مي‌دهد. حاصل اين بررسي نشان مي‌دهد كه ساعدي نيز همانند نمايشنامه‌نويسان تياتر ابسورد همه عناصر ساختاري نمايشنامه‌نويسي سنتي را نقض كرده و موقعيت‌هاي متناقض و حتي تحير برانگيز را پيش روي خواننده ايراني به نمايش مي‌گذارد و حركتي نوين را در هنر نمايش ايران ايجاد مي‌كند. تياتر ساعدي كه آينه نگراني‌هاي موجود در زمان خود است، نگرشي بدبينانه نسبت به هستي دارد. اين تياتر اضطراب‌هاي نسلي را به نمايش مي‌گذارد كه پس از حوادث جنگ جهاني دوم خود را در مقابل اندوه عميق اشغال (يا بهتر است بگوييم استعمار) مي‌بيند و هيچ حقي حتي اميدواري را براي خود به رسميت نمي‌شناسد. ساعدي در حالي كه هرگونه گفتمان ايديولوژيك و جهت‌دار مانند تياتر متعهد (با تعريفي كه سارتر از آن ارايه مي‌دهد) را رد مي‌كند، تصاويري عبث از وضعيت بشر را بر روي صحنه به نمايش مي‌گذارد. از اين رو، در تياتر ساعدي ترس ناشي از بي‌معنايي هستي و عدم انسجام جهان خالي از روح بشري، يعني جهان «گرازها» در معرض ديد خواننده قرار مي‌گيرد.

Cet article a pour but de retracer le niveau d’influence des aspects littéraires et scéniques du théâtre de l’absurde (lancé par Beckett, Ionesco…) sur le style théâtral de Gholam Hossein Saedi, dramaturge et figure majeure du théâtre contemporain iranien qui a utilisé certains éléments essentiels du Nouveau Théâtre dans son mode d’expression. Nous allons montrer à travers cette recherche comment Saedi a reflété des notions de ce courant dramatique dans son œuvre, Les Matraqueurs du Varazil en parliculier, en retrouvant les influences, directes ainsi qu’indirectes, de ce mouvement sur son théâtre. Par la mise en question des catégories dramaturgiques traditionnelles comme l’action, le personnage, l’espace, le temps, et en relayant le langage traditionnel par un langage soumis à une subversion radicale, donnant à voir des situations incohérentes voire déconcertantes, Saedi a constitué une mutation dans l’art dramatique iranien. Miroir des anxiétés de son temps, le théâtre de Saedi exprime une vision pessimiste de l’existence et reflète les angoisses d’une génération qui, après les tempêtes de la Seconde guerre mondiale, se trouve face aux déchirements de l’occupation – ou plutôt de la colonisation – et ne se reconnait aucun droit, pas même celui d’espérer. Cependant, refusant un discours idéologique et orienté comme dans le théâtre engagé (dans le sens sartrien), Saedi produit sur scène des images absurdes de la condition humaine et crée un théâtre où se lisent l’effroi suscité par le non-sens de l’existence et l’incohérence d’un monde vidé de son esprit humain, le monde des « sangliers ».