اثربخشي رويكرد مديريت اجتماع‌محور در راستاي تقويت سرمايۀ اجتماعي برون‌گروهي و كاهش مطروديت اجتماعي (مطالعه موردي: شهرستان ريگان، استان كرمان)

هدف: هدف از تحقيق حاضر بررسي تاثير رويكرد اجتماع‌محور در راستاي تقويت سرمايۀ اجتماعي برون‌گروهي و كاهش مطروديت اجتماعي از طريق روش تحليل شبكه در دو بازه زماني قبل و بعد از اجراي پروژۀ اجتماع‌محور rfldl (احياي اراضي جنگلي و تخريب‌يافته با تاكيد ويژه بر اراضي شور و حساس به فرسايش بادي) در بين سرگروه‌هاي كميته‌هاي خرد توسعه است. روش تحقيق: در اين تحقيق براساس روش پيمايشي و با استفاده از مشاهدۀ مستقيم و مصاحبه با گروه‌هاي هدف، گره‌هاي شبكه شامل سرگروه‌هاي كميته‌هاي خرد توسعه (به عنوان تصميم‌گيرندگان اصلي در هر زيرگروه) شامل 33 نفر در چهار منطقه مي باشند. يافته‌ها: ميزان شاخص تراكم در بين سرگروه‌هاي چهار روستاي مورد مطالعه در پيوندهاي اعتماد و مشاركت بعد از اجراي پروژه افزايش يافته است. افزايش ميزان تراكم در افراد سبب توسعۀ اعتماد، مشاركت و سرمايۀ اجتماعي در سطح افراد مي‌شود. دوسويگي پيوندها نيز در ابعاد اعتماد و مشاركت بعد از اجراي پروژه روند افزايشي داشته است. افزايش اين شاخص باعث پايداري شبكۀ سرگروه‌ها به ميزان مطلوب شده است. ميانگين فاصلۀ ژئودزيك در پيوندهاي اعتماد و مشاركت در چهار روستا به ترتيب برابر با 05/2 و 09/2 بوده است. اين ميزان بعد از اجراي پروژه به 61/1 و 67/1 رسيده است. در واقع، نزديك‌بودن عدد ميانگين فاصلۀ ژئودزيك به عدد يك، نشان‌دهندۀ بالابودن سرعت گردش منابع و اطلاعات در افراد بوده و اتحاد و يگانگي بالاي افراد را بيان مي‌كند. ميزان اين شاخص بعد از اجراي پروژه متوسط ارزيابي مي‌شود. شاخص ei در ميزان اعتماد برون‌گروهي به ميزان حدود 2 برابر در بين 4 روستاي پايلوت افزايش يافته است و از نظر شاخص مشاركت در حدود 5/1 برابر افزايش يافته است كه اين امر به نوبۀ خود در افزايش سرمايۀ اجتماعي برون‌گروهي و متعاقباً كاهش مطروديت اجتماعي نقش مهمي را ايفا مي‌كند. محدوديت‌ها: در پروژۀ بين‌المللي rfldl به جنبه‌هاي تقويت دانش و مهارت و ايجاد اشتغال‌زايي در مناطق مختلف توجه بيش‌تري شده است. اگرچه تقويت سرمايۀ اجتماعي از طريق نهادسازي و ظرفيت‌سازي مد نظر بوده، بررسي روند تغييرات از نگاه سرمايۀ اجتماعي در طول اجراي پروژه مورد غفلت قرار گرفته است. راه‌كارهاي عملي: به‌كارگيري روش تحليل شبكه‌اي در تحليل و ارزيابي ابعاد اجتماعي پروژه‌هاي توا‌ن‌مندسازي جوامع محلي و ارزيابي ميزان اثربخشي پروژه‌هاي مشاركتي و مردم‌محور جهت نشان‌دادن روند تغييرات اجتماعي. اصالت و ارزش: اين مطالعه به دليل اين‌كه از روش تحليل شبكه براي اولين بار در ايران براي ارزيابي سرمايۀ اجتماعي به صورت كمّي استفاده كرده است، جديد است و ساير محققان نيز مي‌توانند از روش طي‌شده و يافته‌هاي آن در ساير تحقيقات استفاده كنند.