تحليل توزيع فضايي هزينه و درآمد خانوارهاي روستايي در ايران

هدف: هدف مقاله، بررسي نحوه توزيع هزينه و درآمد خانوارهاي روستايي در استان‌هاي كشور و تحليل توزيع فضايي است. روش: روش تحقيق حاضر برحسب هدف از نوع مطالعات كاربردي و برحسب روش گردآوري اطلاعات از نوع اسنادي است كه از داده‌هاي مركز آمار ايران استفاده شده است. به منظور بررسي توزيع فضايي هزينه و درآمد خانوار روستايي از نرم‌افزار arcgis10.2 استفاده شد. در مطالعه حاضر با استفاده از روش فراتحليلي و بهره‌گيري از داده‌هاي آماري مركز آمار ايران به بررسي نابرابري‌هاي درآمدي خانوارهاي روستايي در دوره زماني 1391-1375 در سطح استان‌هاي كشور پرداخته شده است. يافته‌ها: يافته‌ها نشان مي‌دهد كه مقدار هزينه خانوار روستايي از 1/56 درصد در سال 1365 به 1/41 درصد در سال 1380 و 2/31 درصد در سال 1390 در جهت مثبت كاهش يافته است و از طرفي روستاييان با تغيير در الگوي مصرف خود (از هزينه خوراكي به غيرخوراكي و دخاني) از سطح زندگي بهتر و مطلوب‌تري برخوردار شده‌اند؛ به‌ طوري كه رشد هزينه غيرخوراكي و دخاني به خوراكي و دخاني در سال 91 نسبت به سال 90 حدود 39 درصد بوده است، در حالي كه در همين بازه زماني هزينه خوراكي و دخاني تنها 3/22 افزايش رشد داشته است. همچنين، طي اين دوره زماني از سهم مشاغل كشاورزي در تامين منابع درآمدي خانوارهاي روستايي كاسته شده و بيشتر به سهم مشاغل غيركشاورزي و متفرقه افزوده شده است. راهبردها: براساس يافته‌هاي تحقيق مي‌توان گفت بهترين راهبرد براي توزيع فضايي مناسب درآمدها نگرش فضايي به ساختار سكونت گاه‌هاي روستايي در حدود و ثغور منطقه‌اي و يا ناحيه‌اي، توان‌مندسازي روستاها و روستاييان، تغيير در نقش دولت (دولت برنامه‌ريز به دولت تسهيلگر)، ايجاد صنايع تبديلي و تكميلي و برنامه‌ريزي يك‌پارچه با توجه به توان‌هاي مناطق مذكور است. راهكارهاي عملي: مي توان به صورت خلاصه به برخي از مهم ترين عوامل موثر در بهبود وضع اقتصادي روستاييان اشاره كرد. درگيركردن روستاييان در بهبودبخشيدن به اوضاع اقتصادي با كمك‌ها و تسهيلگري‌‌هاي حكومت مركزي، ايجاد نواحي صنعتي در روستاها با توجه به توان و سطح دانش بوميان، ايجاد مناطق آزاد تجاري در نواحي روستايي مرزي كشور و دادن تعرفه‌هايي براي تجارت روستاييان مرزنشين و غيره. اصالت و ارزش:. يافته هاي اين تحقيق با توجه به عوامل داراي اولويت مي تواند مورد استفاده و توجه دست‌اندركاران و كنشگران اين عرصه قرار گيرد.