Abstract :
Irak Türkmen edebiyatını çok zengin bir geçmişi vardır. Klasik edebiyat tarzında bütün Osmanlı ve Azeri divan şairleri çevresi içinde bulunan Irak Türkmenlerinin kendi aralarında çok ünlü divan şairleri çıkmıştır. Bu dönem 1926 yılına kadar Anadolu Türk edebiyatının tabii bir uzantısıdır. Başlangıçtan Irak Türkmen edebiyatını doğuşuna kadar genel Türk edebiyatı çerçevesinde mütalaa edilir. Bu dönemin başta gelen şairleri 14 . yüz yılda yaşayan Nesimî, 16. Yüz yılda yetişen Fuzûlî, Fuzûlî’nin oğlu Fazlı, Tezkiresi il ün kazan Ahdi, Ahdi’nin babası Şamsi, Amcesi Hüsnü ve amcezadesi Rindi gibi hemen hemen hep şair olan bir aile meydana getirmişlerdir. Bağdatlı Rûhî, Nevresi Kadim, Tezkireci Bağdatlı Ahdi’nin yazdığına göre: Kalayı, kermi, Hazani, Ziyai, Mir Kadri, Hısari, Zamiri… Türkmen edebiyatının görkemli şairlerinden sayılırlardı1. 1918’den sora Irak Türkmen edebiyatı adıyla anılan Türkmen edebiyatı uzun süre divan edebiyatının etkisinde kalmıştır. Eski şiir geleneğine bağlı olarak ürün veren Hicri Dede, Hıdır Lütfü, Reşit Akif, Mehmet Sadık ve Osman Mazlum…2 Osman Mazlum ise Türkmen edebiyatında divan şiiri geleneğini sürdüren son şairimizdir3. Klasik Türkmen edebiyatının belli başlı özelliklerini sanatlarında toplayan adı geçen şairlerimiz, bununla birlikte, Türkmen edebiyatında divan şiirinin büyük temsilcileridir. Klasik Türk edebiyatının hemen her türünde ve içerikten, konu, şekil ve üsluba kadar tam bir devamı diyebileceğimiz tarza şiirler yazmışlardır. Türkmen şairlerinin şiirlerini yeni kılan yönleri ise düşünce sistemleridir. Genel olarak divan edebiyatında bireysel duygular hakim olurken, Türkmen şairlerinin şiirlerinde toplumsal duygular hakim olmuştur. Kendi dertlerinden fazla milletin dert ve kederlerini eserlerinde yansıtmaya çalışmışlardır.
