كاربرد تئوري رفتار برنامه ريزي شده در پيش بيني فاكتورهاي موثر بر سوء مصرف مواد در نوجوانان

زمينه و هدف مخاطره آميزترين دوران زندگي از نظر شروع مصرف مواد مخدر دوره ي نوجواني است. هزينه هاي اجتماعي و آسيب هاي ناشي از سوء مصرف مواد در نوجوانان بسيار برجسته و حائز اهميت است و لازم است برنامه هاي مداخله اي تئوري محور به منظور پيشگيري از اين رفتار در نوجوانان انجام گيرد؛ لذا اين مطالعه با هدف بررسي فاكتورهاي پيش بيني كننده سوء مصرف مواد در نوجوانان با بهره گيري از تئوري رفتار برنامه ريزي شده انجام گرديد. مواد و روش ها اين پژوهش مطالعه اي توصيفي تحليلي است كه در سال 1390 انجام شد. نمونه ها 650 نفر از دانش آموزان چهار دبيرستان پسرانه مناطق مختلف شهر همدان بودند كه به روش خوشه ايتصادفي انتخاب و وارد مطالعه شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه هاي استاندارد منطبق با تئوري رفتار برنامه ريزي شده و به روش خوداظهاري جمع آوري شد. داده ها با نرم افزار SPSS16 و با استفاده از آزمون هاي همبستگي پيرسون، آناليز رگرسيوني لجستيك و كاي دو تجزيه و تحليل گرديد. نتايج يافته ها نشان داد كه 1/11% از دانش آموزان سابقه مصرف سيگار، 4/3% سابقه مصرف مواد مخدر و 12% قصد مصرف مواد مخدر را داشتند. سابقه مصرف سيگار، مصرف مواد مخدر توسط والدين، داشتن دوستان مصرف كننده مواد مخدر، مصرف مواد مخدر توسط بهترين دوست، مصرف مواد مخدر توسط برادر يا خواهر و مصرف مواد مخدر توسط بستگان از مهم ترين فاكتورهاي زمينه هاي مصرف مواد مخدر بودند (P<0.05). همچنين آناليز رگرسيون لجستيك نشان داد كه نگرش، هنجارهاي انتزاعي و كنترل رفتاري درك شده پيش بيني كننده هاي قوي براي قصد مصرف مواد مخدر در واحدهاي پژوهش مي باشند. نتيجه گيري استفاده از تئوري هاي آموزش بهداشت مي تواند در پيش بيني برنامه ريزي جهت تغيير رفتارهاي پرخطر كمك نمايد. از تئوري رفتار برنامه ريزي شده مي توان به طور موثري براي برنامه ريزي و مداخله جهت پيشگيري از سوء مصرف مواد در نوجوانان استفاده نمود.