بررسي تطبيقي نبي در قرآن و عهدين

در اين مقاله به استناد قرآن و عهدين، و هم‌چنين با مراجعه به منابعي كه در اين زمينه وجود دارد- به ويژه تفاسير- مباني مشترك و ويژه اي را در مورد نبوت و وحي، تعيين و به تحقيق پرداخته است. در اين هم‌سنجي قرآن و عهدين، به اين نتيجه رسيديم كه انبيا، واسطه‌هايي بودند كه كلام خدا را به اين جهان نازل مي كردند؛ ولي در عهد قديم اين واژه بر ديگر افراد نيز اطلاق مي‌شد؛ و در عهد جديد، انبيا به رسولان و حواريون مسيح و افرادي كه در طول زمان، پيغام خدا را دريافت مي كنند، و به مردم مي رسانند، اطلاق مي شود. نكته ديگر اين‌كه انتخاب نبي برحسب مشيت و اراده خداوند، از مشتركات قرآن و عهد قديم است. در عين حال، قرآن كريم بر دائمي بودن نبوت براي نبي تأكيد مي ورزد؛ اما عهد قديم اين موضوع را نمي‌پذيرد. تفاوت انبيا از لحاظ مراتب فضل و كمال جزو مشتركات قرآن و عهدين است. قرآن و عهدين به وجوب اطاعت مردم از انبيا اشاره مي كند. تعاليم انبيا از مشتركات قرآن و عهدين است؛ و هم‌چنين توحيد و قيامت و حيات جاويد نيز از نقاط اشتراك قرآن و عهد جديد است. دانشمندان مسلمان و علماي عهد قديم در معناي معجزه اشتراك عقيده دارند. قرآن و عهدين ضمن اين‌كه خداوند را مبدأ معجزات مي‌دانند، برخي از معجزات را به نفوس پيامبران استناد مي دهند؛ مشروط بر اين‌كه به اذن خداوند باشد. قرآن و عهدين، عصمت انبيا را در دريافت و ابلاغ وحي مي پذيرند. عصمت عملي و اعتقادي انبيا از اختصاصات قرآن است. قرآن و عهدين از موسي (عليه السلام) به عنوان كليم الله ياد مي كند؛ پيامبري كه به تعدد معجزه، مشهور است. از ديدگاه قرآن و عهد قديم؛ وحي، نوعي آگاهي فرابشري و تعليم قدسي، ملكوتي و يك آموزه غيبي است، و حاصل مكاشفات و اشراقات دروني پيامبر نيست. مكاشفه مخصوص خدا در عيسي (عليه السلام)، مورد پذيرش قرآن و عهد قديم نيست. نكته آخر اين‌كه، نقطه مشترك شرايع الهي، نجات و رهايي بشر است، كه اين عمل توسط وحي انجام مي گيرد. در قرآن و عهد قديم، دستورها و شرايع نازل شده به وسيله پيامبران موجب نجات و رهايي است.