Title of article :
التاثير الفكري المتبادل بين الاماميه والمعتزله في عصر البويهيين
Author/Authors :
چلونگر، محمد علي نويسنده , , محمودآبادي، سيد اصغر نويسنده محمودآبادي, سيد اصغر , باراني، محمدرضا - نويسنده باراني, محمدرضا -
Abstract :
قرن چهارم هجري با قدرت گيري آل بويه و اقدامات تمدني آنان، عصر تحولات فكري و تمدني گسترده اي بود، به ويژه اين كه بغداد محل حضور گروه ها و فرقه هاي متعدد بوده و گردهم آيي پيروان اديان و مذاهب مختلف اسلامي در اين شهر رقم خورد. در اين شهر، سه جريان نمود آشكاري داشتند؛ جرياني با تآكيد بر محور بودن عقل در تفسير دين و جرياني در برابر آنان بر سنت و دوري از حاكميت عقل ميدان دار بودند و جريان سوم بر اعتدال در استفاده از عقل و نقل اصرار داشتند. در اين راستا معتزله عقل گرا و اماميه باورمند به عقل و نقل، در فرايند تحولات فكري نقش كليدي بازي كردند و بسياري از حوادث به رويكردها و عملكردهاي اين دو فرقه مرتبط بوده است. از سوي ديگر پيوند معتزله و اماميه با يكديگر و ارتباط تنگاتنگ آنان با آل بويه شيعي سبب تحولات قابل توجهي گرديد.
بر اين اساس اين نوشتار در پي بررسي تعامل فكري اماميه و معتزله در دوره آل بويه است تا در نتيجه، چگونگي تآثير و تآثر آنان را بر يكديگر مورد بحث قرار دهد. گرچه بسياري از مباحث فكري رنگ كلامي دارد اما اين نوشتار اين مسايل را از منظر تاريخي به بحث مي گذارد و هر مسآله و محور را جداگانه بررسي كرده و تآثيرپذيري هر گروه را با ذكر شواهد بيان مي دارد. لازم به ذكر است كه تعامل مورد نظر اين نوشتار اعم از روابط دوستانه و تقابل است؛ از اين رو به دليل اين كه اصل در روابط آنان تقابل و ناسازگاري بوده و به تدريج به دوستي و ارتباط همراه با سازگاري كشيده شدند، شواهدي بر تقابل بين آنان نيز افزوده شده است.
Arabic abstract :
لقد كان القرن الرابع - بعد وصول البويهيين الي سده الحكم - مسرحاً لتطورات فكريه وحضاريه واسعه، وخاصه بغداد التي كانت محلاً للعديد من الجماعات والفرق، حتي صارت مدينه لاتباع الاديان والمذاهب الاسلاميه المختلفه، وفي هذا السياق كانت العلاقات بين المعتزله والاماميه وعلاقاتهم الوثيقه بالبويهيين سبباً في حصول تطورات هامه وحتي نتمكن من معرفه التاثير المتبادل بين الاماميه و المعتزله سنحاول في هذا البحث دراسه التاثير الفكري المتبادل بينهما.
وعلي الرغم من ان اكثر الابحاث الفكريه تحمل صبغه كلاميه الا ان هذا البحث يقوم بدراستها من وجهه نظر تاريخيه، كما يقوم بدراسه كل مساله علي حده مع بيان تاثّر كل فرقه بالاخري مع ذكر الامثله.
من جدير بالذكر ان التاثير المتبادل المبحوث عنه هنا اعم من العلاقات الوديه والنزاعات، وبما ان علاقاتهم في الاساس كانت مبنيه علي التخاصم والنـزاع ثم تحولت بصوره تدريجيه الي علاقات وديه وتوافقيه، لذا تمت اضافه امثله تشير الي الخصام والنـزاع القايم فيما بينهم آنذاك.
Journal title :
Astroparticle Physics
