المفجّع البصريّ؛ شاعر الولا والعقيده

پس از آن كه جريان تشيع در دهه هاي پاياني قرن سوم و آغازين قرن چهارم به بصره نفوذ نمود، شماري از شاعران در عرصه ي ادب عربي به ظهور رسيدند كه با عاطفه اي فروزان و راستين، فضيلت ها و مصيبت هاي اهل بيت (ع) را به تصوير مي كشيدند. از جمله ي اين شاعران كه تاريخ ادبيات عربي، حقّ او را به جاي نياورده و براي ما نيز گمنام باقي مانده است، اديب لغوي و شاعر برجسته ي شيعي، مفجّع بصري مي باشد كه در شعر و زندگي به شاعر گريه، ولايت و عقيده شهرت داشته است. بيش تر مضمون هاي شعري وي در ستايش اهل بيت(ع) به ويژه امام علي(ع) است. شعر متعهّد شيعي وي، شعري است عاطفي كه شاعر با عاطفه اي راستين، ناب، ريشه دار، ژرف و پرشور كه در گفتار و كردارش نيز بازتاب داشته است؛ به دفاع از حقّانيت اهل بيت(ع) مي پردازد. از سويي ديگر، شعر متعهّد او، شعري است خطابي كه خرد، استدلال و زيبايي هاي هنري، آن را زينت بخشيده است؛ وي در شعرش با بهره گيري از قرآن كريم و حديث شريف و جدل و كلام، از انديشه هاي ديني - مذهبي خود دفاع مي كند. افزون بر اين، استواري، شيوايي و رواني لفظي و معنوي شعرش، او را از پيچيده گويي و سستي و سخافت به دور نگه داشته است. اهتمام به وحدت عضوي و موضوعي و گرايش به تفسير معاني شعري به همراه آگاهي گسترده ي شاعر از دانش لغت، بخش ديگري از ويژگي هاي برجسته ي شعر اوست. محورهاي اساسي اين پژوهش ضمن استفاده از روش توصيفي - تحليلي، عبارتند از: الف) پيش گفتاري درباره ي شعر شيعي و سير تحول آن در مكتب بصره. ب) معرّفي جايگاه ادبي مفجّع بصري و بررسي و تحليل شعر شيعي ايشان با تاكيد بر قصيده ي «ذات الاشباه».