التناصّ القرآني في شعر محمود درويش وامل دنقل (دراسه ونقد)

يكي از تكنيك هاي سبكي كه در شعر معاصر به وفور ديده مي شود، فرايند تناص ديني و تعامل با متون قرآني است. از آن جا كه اين فرايند در گسترش فضاي معناي شعر بهره و مصداق فراواني دارد، شعر را عميق و ژرف مي نمايد و آن را بسان مدخلي در راه تاويل و تفسير ذات انساني قرار مي دهد، و اين ويژگي چيزي جدا و افزون بر نقش اين فرايند (= تناص قرآني) در قداست بخشيدن به كلام شاعر در سياق جديد آن و به طور خلاصه پشتيباني متن قرآني از متن شعري به وسيله ي تضمين و يا تلميح است. از سوي ديگر، در خلال ساليان گذشته در زمينه ي تناص قرآني در شعر عربي لغزش هايي صورت گرفته كه با منزلت قرآن كريم همخواني ندارد. اين مقاله در پي آن است كه فرايند تناص قرآني را در نمونه هاي برگزيده اي از شعر مقاومت فلسطين و مصر در چارچوب اشعار محمود درويش و امل دنقل مورد نقد و بررسي قرار دهد. نتايج به دست آمده از از اين بررسي نشان مي دهد كه دو شاعر گاهي در استفاده ي ايده آل از متون قرآني به نوعي دچار انحراف شده اند.

Koranic intertextuality is one of the most frequently used stylistic devices in Arabic resistance poetry. It has a strong presence in poetic productions because it is able to develop the meaning in the poems. It gives the poems depth and make it an entrance to the nature of man. This feature is something different from supporting and consecrating the words of the poet. Moreover, during the past years, there have been errors in relation to Koranic intertextuality- expressions which are inconsistent with the status of the Koran. This article reviews the Koramic intertextuality in a selected sample of Palestinian and Egyptian resistance potry, that is, in the poetry of Mohmud Darwish and Amal Donqol. The review shows that the two poets sometimes go astray in their use of Koranic references.