عنوان :
بررسي كيفيت آب پشت سد شهيد رجايي بر اساس تركيب گونه اي و جمعيت فيتوپلانكتون - استان مازندران (ساري)
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
مخلوق، آسيه
شناسه هاي افزوده :
رامين ،محمود ، همكارطرح , يعقوب زاده، زهرا ، همكارطرح , نصراله زاده ساروي، حسن ، همكارطرح , قياسي، مريم ، همكارطرح , يعقوب زاده، زهرا ، همكارطرح , فارابي، محمد وحيد ، همكارطرح , كيهان ثاني، عليرضا ، همكارطرح , تهامي، فاطمه سادات ، همكارطرح , خداپرست، نوربخش ، همكارطرح , ابراهيم زاده، مجيد ، همكارطرح , رضايي، مرضيه ، همكارطرح
تنالگان :
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
چكيده فارسي :
سد مخزني شهيد رجايي بر روي رودخانه تجن (حوضه آبريز درياي خزر) احداث شده است و از نوع بتني- دو قوسي است. اهداف عمده ي اوليه سد شامل كنترل سيل، تامين آب كشاورزي در طي سال و توليد برق بوده است. اما از آنجايي كه بزودي بعنوان منبع آب شرب نيز مورد استفاده قرار خواهد گرفت ضروري است كه به منظور پيشگيري از خطرات تهديد كننده ي سلامتي و خسارات اقتصادي و انساني ناشي از آن، آب اين سد مخزني قبل از ارائه به مردم تعيين كيفيت گردد. وقوع متعدد شكوفايي جلبكي در سدها نشان مي دهد كه بررسي بيولوژيكي تنها بر اساس شمارش ميكربي،كافي نيست . لذا در مطالعه حاضر در راستاي بررسي جامع تعيين كيفيت آب، ابتدا مطالعه ي تركيب ساختاري و جمعيتي فيتوپلانكتون در آب سد شهيد رجايي صورت پذيرفت و سپس بر اساس اطلاعات بدست آمده برخي شاخص هاي كيفيت آب محاسبه شدند. نمونه برداري از درياچه پشت سد در سال 1391 و در فصول بهار،پاييز و زمستان بصورت فصلي و در فصل تابستان به علت افزايش احتمال وقوع شكوفايي جلبكي بصورت ماهانه صورت گرفت. نمونه هاي آب در محوطه درياچه پشت سد در 4 ايستگاه (ورودي هاي شيرين رود و سفيدرود به درياچه پشت سد، تلاقي دو سر شاخه در داخل درياجه و نزديك تاج) جمع آوري گرديدند. نتايج نشان داد كه مجموعا تعداد 107 گونه فيتوپلانكتون در 8 شاخه شناسايي شدند كه تعداد گونه ها در هر يك از شاخه هاي باسيلاريوفيتا، پيروفيتا، سيانوفيتا، كلروفيتا، يوگلنوفيتا، كريزوفيتا، زانتوفيتا وكريپتوفيتا به ترتيب 27، 22، 17، 26، 10، 3، 1 و 1 بوده است. حداكثر و حداقل ميانگين تراكم در لايه سطحي در تير و بهمن ماه به ترتيب به ميزان (286±)661 و (2±) 10 ميليون سلول در مترمكعب ديده شد. اين مقادير براي زي توده نيز در ماه هاي مشابه با مقادير (3242±) 9264 و (15±) 103 ميلي گرم درمترمكعب بوده است. نتايج ANOVA بيانگر عدم اختلاف معنا دار مكاني بين مقادير تراكم و همچنين زي توده بوده است (P>0/05)، در حاليكه تغييرات زماني پارامترهاي فوق معنا دار بوده است (P<0/05). شاخه هاي باسيلاريوفيتا و پيروفيتا بيش از 95 درصد از تراكم و زي توده فيتوپلانكتون راتشكيل دادند. درصد تراكم باسيلاريوفيتا با اندكي تفاوت بيش از پيروفيتا بود در حالي كه درصد زي توده پيروفيتا حدودا 3 برابر باسيلاريوفيتا گرديد. ميزان تراكم و زي توده باسيلاريوفيتا و پيروفيتا در ماه هاي مربوط به فصول بهار و تابستان بطور چشمگيري بيش از ماه هاي آبان و بهمن (در پاييز و زمستان) بود. گونه هاي Cyclotella meneghiniana ، Goniaulax polyedra و Ceratium hirundinella گونه هاي غالب بودند كه حدود 70 درصد از تراكم فيتوپلانكتون را شامل شدند. مقايسه مقادير ماهانه شاخص هاي تنوع گونه اي (شانون و يكنواختي) نشان داد كه ماه هاي خرداد و بهمن نسبت به ماه هاي ديگر از شاخص هاي تنوع گونه اي بالاتري برخوردار بودند، در حالي كه در مرداد ماه اين دو شاخص به كم ترين ميزان خود(58/0 و 16/0) رسيدند. محاسبه كيفيت آب با استفاده از شاخص شانون نشان داد كه ماه هاي تير و مرداد نسبت به ماه هاي ديگر داراي كيفيت پايين تري بوده و در حد آلودگي متوسط-شديد قرار داشته اند. بررسي ايستگاهي اين شاخص بيانگر بهترين كيفيت آب (اندك آلوده) درايستگاه هاي 1 و 4 بوده است. نتايج حاصل از برآورد كيفيت آب با استفاده از شاخص ساپروبي (بر اساس گونه هاي فيتوپلانكتون مقاوم به آلودگي مواد آلي) نيز بيانگر آلودگي متوسط در ماه هاي فصل تابستان بوده است. برآورد در ايستگاه ها نشان داد كه تنها درنزديك تاج آلودگي كاهش داشته و در سطح اندك آلوده بوده اند و در غالب موارد آلودگي متوسط از مواد آلي وجود داشته است. لذا تغييرات زماني و مكاني الگوي ساختاري فيتوپلانكتون و بدنبال آن تغييركيفيت آب، از نكات قابل توجه به هنگام انتقال آب به واحدهاي تصفيه آب محسوب مي گردد.
چكيده انگليسي :
Shahid Rajaee Dam was constructed on Tajan River (basin of the Caspian Sea) and it is two arch typed. The major objectives of dam instruction are flood control, irrigation purposes, and electricity power. However the dam is going to supply drinking water for the people. In order to prevent threats of unsuitable water to human health risks and economic losses, it is necessary to monitor the water quality before offering it to people. Many of algal blooms happening in Dams indicate that microbial evaluation is necessary but it is not sufficient.in water quality assessmens. Therefore in order for comprehensive evaluation of water quality, phytoplankton structure and population studied in the reservoir, then some water quality indices calculated based on the obtained information. Seasonal sampling was carried out in the year of 2012. However in summer monthly sampling was performed due to the increasing of algal blooms probability. Water samples were collected in 4 stations which were located entrances of Shirin Rood and Sefid Rood to the lake of dam, Cross of the two entrances and near the crest respectively. Based on the results, 107 phytoplankton species were identified during the period of study. The species were classified in 8 divisions namely Bacillariophyta, Pyrrophyta, Cyanophyta, Chlorophyta, Euglenophyta, Chrysophyta, Xantophyta and Cryptophyta. The numbers of species were 27, 22, 17, 26, 10, 3, 1 and 1 respectively in each phylum. Maximum and minimum values of mean (SE) abundance observed in July and January, 661 (±286) and 10 (±2) million cells/m3 respectively at the surface layer. The values for biomass were 9264(±3242) and 103(±15) mg/m3 which were recorded at the same months. The One way analysis of abundance and biomass data showed temporal significant variances (P< 0/05), however the spatial variances of data were not significant (P> 0/05). Bacillariophyta and Pyrrophyta formed more than 95% of phytoplankton abundance and biomass. Abundance percentage of Bacillariophyta was slightly higher than Pyrrophyta While biomass percentage of Pyrrophyta was about 3 fold of the Bacillariophyta. 3 dominant species namely, Cyclotella meneghiniana, Goniaulax polyedra and Ceratium hirundinella formed about 70% of phytoplankton aboundance. Comparison of diversity indices (Shannon and Evenness) showed higher values in May and January; however the indices reached its lowest level (0.58 and 0.16) in August. Water quality assessment using Shannon index showed the lowest quality of water (moderately to high polluted) in July and August. This index demonstrated the highest water quality (slightly polluted) at station 1 and 4 respectively. The results of the water quality assessment using Saproby index (based on the resistant phytoplankton species to organic pollution) also indicated to organic pollution of water in the months of summer. The saproby assessment in stations categorized most of the stations in “moderately polluted” class of organic pollution except at station 4 which was in slightly polluted class. In conclusion, the removal (transfer) place and time of water to the water treatment plants.are impratnt because of temporal and spatial variation of water quality due to changes of phytoplankton structure in Shahid Rajaee Reservoir.
كليدواژه :
كيفيت آب , آلودگي , فيتوپلانكتون , مخزن سد شهيد رجايي
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
جدول، رنگي، مصور، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 48814
كتابنامه :
كتابنامه ص. 58- 62
موضوع :
آب- كيفيت- ارزشيابي , سد و سدسازي , آب- آزمايش ها , آب- ايران- مازندران- كيفيت , پلانكتونهاي گياهي
