عنوان :
بررسي تغييرات جمعيت ماهيان سطح زي درشت (هوور شير و زرده )به منظور بهرداري بهينه در آبهاي خليج فارس و خوزستان
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
كي مرام، فرهاد
شناسه هاي افزوده :
خورشيديان، كامبوزيا ، همكارطرح , حق شناس، آرش ، همكارطرح , اسماعيلي، عبدالرسول ، همكارطرح , انصاري، هوشنگ ، همكارطرح , مياحي، يوسف ، همكارطرح , قاسمي، شهرام ، همكارطرح , طالب زاده، عباس ، همكارطرح , عوفي پور، مهدي ، همكارطرح , مقامسي، صادق ، همكارطرح , علوي، علي ، همكارطرح , هاشمي، احمد ، همكارطرح
تنالگان :
وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي - ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر
چكيده فارسي :
بيولوژي توليد مثل، تغذيه و پارامترهاي پويايي جمعيت ماهي شير (Scomberomorus commerson) در آبهاي خليج فارس طي سال هاي 91-1390 مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداري از اسكله هاي صيادي و از ادوات رايج صيد (تور انتظاري با چشمه 9 و 14 سانتي متر) اين گونه انجام گرفت. در اين تحقيق طول ماهي (طول چنگالي) در هر ماه اندازه گيري شد. همچنين طي 5 ماه مهر، آذر، اسفند، فروردين و تير ، ما ها نه تعداد 20 تا 40 نمونه جهت بررسي وضعيت باروري و تغذيه ماهي شير در چندين محل تخليه صيد مورد كا لبد شكا في قرار گر فت.
اندازه طول چنگالي (FL)2742 ماهي به شكل تصادفي ساده درمراكز تخليه ثبت گرديد. معادله رشد وان برتالانفي جهت تخمين پارامترهاي رشد K و L∞ مورد استفاده قرار گرفت. مرگ و مير كل (Z) با استفاده از رسم منحني صيد تخمين زده شد. از معادله پائولي جهت تخمين مرگ و مير طبيعي(M) استفاده گرديد. ضريب مرگ و مير صيادي (F) از تفاوت Z-M محاسبه شد.وضعيت ذخيره از مقايسه ضريب بهره برداري و دو ضريب مرگ و مير بهينه (Fopt= 0.5M) و مرگ و مير بيولوژيك (Flimit= 2/3M) مورد ارزيابي قرار گر فت. از نرم افزار كامپيوتريFiSAT جهت تخمين پارامترهاي رشد و مرگ و مير استفاده گرديد.
وضيعت باروري با استفاده از مراحل باروري تخمدان نر و ماده ماهي، بررسي ميكروسكوپي نمونه هاي تخمدان ماده و رابطه وزني و استفاده از شاخص اندام جنسي بد ني(GSI) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان مي دهد كه اندام جنسي ماهي شير از فروردين ماه شروع به رشد كرده و حداكثر تخمريزي در ماه هاي گرم سال (ماه تير به بعد) ديده شد. وضعيت سلول هاي تخمدان نيز در زمان هاي ياد شده با مشاهدات تطابق داشت. همچنين در شاخص اندام جنسي بدني نيز از فروردين ماه روند صعودي ديده شد كه در تير ماه به بيشترين ميزان رسيد. در دوره بررسي نسبت جنسي نمونه ها نشان داد كه تعداد ماده ها زيادتر از نرها مي باشد. آناليز آماري نيز در تعداد ماده ها اختلاف معني داري را نشان داد.
بررسي وضعيت تغذيه و عادات غذايي نشان داد كه ماهي شير از ساردين ماهيان به عنوان غذاي اصلي استفاده مي كند. گونه هاي پنجزاري ماهيا ن(Ponyfish)، نيم منقار ماهيان(Halfbeak) و طلال(Indian mackerel) نيز در رژيم غذايي ديده شد كه مي توان آنها را از جمله غذاي فرعي و يا تصادفي اين آبزي محسوب نمود. شاخص چاقي (Kn) در مهر ماه بيشترين ميزان (3/9) و در اسفند ماه كمترين ميزان (2/7) بود. شاخص كبدي (HSI) در فروردين ماه در بيشترين ميزان 7/1 و در تير ماه كمترين ميزان (85/.) بود كه به ترتيب نشان دهنده وضعيت بد و خوب ماهي در ماه هاي ياد شده است. شاخص وزن معده به وزن بدن (SI) در دو جنس تفاوت چنداني نداشت و حدود 09/. بود.
كوچكترين نمونه 17 و بزرگترين نمونه 152 سانتي متر بود. حداكثر ميانگين طولي 108 سانتي متر (انحراف معيار = 24) در بهمن ماه و حداقل ميا نگين طو لي 4/29 سانتي متر (انحراف معيار = 5/5) در شهريور ماه بود. بر اساس نمودارهاي رشد طولي ميزان رشد ساليانه (K)24/. در سال و طول مجانب (L∞)45/156 سانتي متر تخمين زده شد. سن حداكثر (Tmax) ماهي شير 5/12سال محا سبه شد. مرگ و مير كل آبزي(Z) با رسم منحني صيد برابر با 13/1 در سال تخمين زده شد. با استفاده از فرمول پائولي براي ماهي شير ، ميزان مرگ و مير طبيعي(M)43/0 در سال و بر اساس دو پارامتر ياد شده ميزان مرگ و مير صيادي (F) نيز 79/0 محاسبه گرديد. بر اساس اين نتايج ضريب بهره برداري (F/Z) برابر با 69/0 در سال بود. دو پارامتر مرگ و مير صيادي بهينه (Fopt) و بيولوژيك (Flimit) نيز به ترتيب 17/. و 22/. تخمين زده شد. نمودار احتمال صيد در گروه هاي طولي نشان مي دهد كه 25 درصد صيد در گروه طولي 84/35 سانتي متري، 50 درصد صيد در گروه طولي 28/40سانتي متري و 75 درصد صيد در گروه طولي 96/61 سانتي متري انجام شده است. در مورد دو گو نه ماهي هو ور و زرده نيز به علت كم بودن تعداد بيو متري ، تنها فرا واني طولي ارائه گرديد.
ضريب بهره برداري بد ست امد ه با لا تر از حد مجاز نشان مي دهد ولي ضرايب مرگ و مير بيولوژيك و بهينه كمتر از ميزان ضريب بهره برداري است كه نشان دهنده وضعيت صيد غيرمجاز و بي رويه مي باشد. تغييراتي در چشمه هاي تور 9 سانتي متري و اندازه طاقه هاي تورهاي ماهيگيري بايستي به وجود آيد. همچنين ممنوعيت صيد در دو ماه خرداد و تير كه دوره اوج تكامل اند امهاي جنسي و تخمريزي مي باشد مي تواند به احيا ذخاير مولدين كمك نمايد.
چكيده انگليسي :
Reproductive biology, Diet and population dynamics parameters of narrow-barred Spanish mackerel, Scomberomorus commerson, in the Persian Gulf were studied during 2011-2012. Fork length frequencies were collected from the commercial catch and from the current fishery nets (gill nets with 9 and 14cm mesh size) at the landing places. During 5 periods in October, December, March, April and July 20-40 specimens were also purchased from the fishermen at several landing sites to investigate and recording of data for feeding and reproductive conditions.
Fork length (FL) of 2742 fishes was recorded to the nearest cm and weight of the specimens were measured to the nearest 0.01kg. FiSAT program was used to assess growth and mortality parameters.
Reproductive maturity stages were assessed macroscopically using a five element scheme based on gonad size and appearance. The numbers of ovaries were fixed and preserved in 10% formalin. Central sections were embedded in wax, sectioned Hematoxylin–Eosin stains. For this subset, gonad maturation was categorized histological using a simplified five-stage description scheme and compared with the macroscopic assessments for validation. A Gonosomatic index (GSI) was also calculated for each fish.
Feeding condition results showed that, sardines are the major prey of S. commerson. Pony fishes, Haltbeak and Indian mackerel were observed in the stomach content. These preys can be assumed as a secondary or accidental food items. Liver Somatic Index (HSI) was maximum in April and minimum in July.
The annual instantaneous rate of fishing mortality (F= 0.42 year−1) was considerably greater than the target (Fopt= 0.28) and limit (Flimit= 0.37) biological reference points, suggesting that the stock is heavily over-exploited.
Feeding and nutrition results showed that sardines are the major items prey of king S. commerson. Ponyfish, haltbeak and Indian mackerel fishes were observed in diet that can be considered as secondary or accidental foods. Maximum and minimum of Kn index was in October (9.3) and in March respectively. Liver Somatic Index (HSI) was the highest rate in February (1.70) and the lowest in July (0.85) that indicated on the worst and the best condition of fish in the mentioned periods respectively. No difference was observed in the weight stomach index and weight index (SI) in two sexes and it was about 0.09.
The smallest of fish was observed 17cm FL and the biggest was 152cm FL. The mean size of fork length frequency was observed from maximum108cm (SD= 24) in February to minimum 29.4cm (SD= 5.5) in September. Based on growth curve analysis, growth parameters, K and L∞ were estimated 0.23year−1and 156.45 cm respectively. Instantaneous total mortality (Z), was 1.13 year−1. The estimate of M was 0.43 year−1 and thus, the estimate of F was0.7 year−1. This translates to an exploitation rate (F/Z) of 0.69 year−1. Target (Fopt) and limit (Flimit) biological reference points were calculated 0.17 year−1 and 0.22 year−1 respectively. The size at capture at a probability of 0.25 (L25), 0.5 (L.5) and 0.75 (L.75) was35.84 cm, 40.28cm and 61.98 cm respectively. Tmax was calculated as 3/K equal to 6 years.
Matured females (Stages III, IV) were observed between mostly between April to July. By July, most fishes were in ripped and spent stages (StagesIV, V) indicating the end of the spawning season. The result of GSI avtivity in 153 male and female fish indicated the higest reproductive activity from April to July with the peak of July.
The present study results shows that the highest of catch rate were done in 1 and 2 years olds of fish.Although exploitation rate have not indicated over fishing but Fopt and Flimit rates are less than fishing mortality that shows overexploitation was happened. Changes of the mesh size in thegillnet of 9cm and the size of the nets should be considered. Banning of the king mackerel catch in the June and July that is the spawning peak period can be helped to the brood stocks.
كليدواژه :
ماهي شير , خليج فارس , Scomberomorus commerson , پويايي جمعيت , توليد مثل
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
بخشي رنگي، جدول، مصور، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 44451
كتابنامه :
كتابنامه: ص. 37- 39
موضوع :
ماهي هاي سطح زي- ايران , جمعيت- ماهي ها , ژنتيك جمعيت , جمعيت ماهي ها , ماهي ها- ايران- بوشهر (استان) , ماهي ها- ايران- خوزستان
