1334

بررسي قابليت استفاده از بافت‌هاي سخت و نرم يك گونه از ماهيان استخواني درياي خزر (Rutilus kutum) در پايش زيستي منطقه مطالعاتي از طريق انگشت نگاري عنصري

عوفي، فريدون

پورنگ، نيما ، همكارطرح , پرافكنده حقيقي، فرخ ، همكارطرح

1397

ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ذﺧﺎﯾﺮ آﺑﺰﯾﺎن آﺑﻬﺎي داﺧﻠﯽ

اين پژوهش در محدوده حوضه جنوبي درياي خزر در مجاورت مصب رودخانه هاي سفيد رود، تجن و گرگانرود( طي سال 1395 به انجام رسيد. به منظور بررسي قابليت استفاده از پنج بافت سخت اتوليت، فلس، شعاع سخت باله، عدسي چشم و مهره هاي پشتي) ماهي سفيد (Rutilus kutum) و براي ارزيابي قابليت پايش زيستي از طريق سنجش تغييرات ميزان تجمع زيستي عناصر و همچنين بررسي تجمع عناصر در بافت هاي ماكول و مخاطرات احتمالي ناشي از مصرف آنها، تعداد 60 نمونه ماهي سفيد از سه ايستگاه طي خرداد 1395 توسط تورهاي پره ساحلي نمونه برداري شد. در مجموع ميزان تجمع 13 عنصر اصلي و فرعي در نمونه ها (پنج بافت سخت مذكور و دو بافت عضله و كبد) توسط روش پيكسي مورد بررسي قرار گرفت. بطور كلي الگوي تجمع عناصر در عدسي چشم نسبت به ساير بافت ها تا حدود زيادي متمايز بود. ترتيب تجمع عناصر در دو بافت نرم مورد بررسي، تقريبا مشابه بود، اما Sr در بافت عضله قابل تشخيص نبود. عناصر Ca، Fe ، S، Cl و K در تمامي بافت هاي مورد بررسي، قابل تشخيص بودند اما عنصر Br تنها در اتوليت قابل اندازه گيري بود. كمترين ميزان تشابه بين بافت ها در مورد عدسي چشم (عناصر P، S و Zn) و كبد (عناصر Cl ، Fe و K) قابل تشخيص است. در حالي كه در مورد عناصر Sr و Ca ، اتوليت حداكثر فاصله را آشكار ساخت. از سوي ديگر از نظر تجمع K ، بافت هاي نرم و سخت در قالب دو گروه كاملا مجزا قابل طبقه بندي مي باشند.هيچگونه همبستگي معني داري بين عناصر و خصوصيات بيومتريك (وزن، طول كل و طول استاندارد) مشاهده نگرديد. بر اساس نتايج حاصله به نظر مي رسد كه تمام بافت هاي سخت، به جز عدسي چشم، ممكن است جايگزين هاي بالقوه اي براي پايش زيستي عناصر Ca، Cl، Fe، K و S در حوزه جنوبي درياي خزر باشند.فلس ها و شعاع باله ها را مي توان به عنوان جايگزين هاي بالقوه غير كشنده براي ساير ساختارهاي سخت مطرح نمود. از ميان عناصري كه با بكارگيري روش پيكسي در بافت ماكول (عضله) قابل اندازه گيري بودند، تنها براي چهار عنصر Zn، Cu، Fe و Mn آستانه هاي مجاز در برخي استانداردهاي بين المللي تعريف شده است كه ميانگين مقادير اندازه گيري شده در اين تحقيق در تمامي موارد در مقايسه با استانداردهاي مزبور بسيار كمتر مي باشد. لذا به نظر مي رسد مصرف كنندگان اين ماهي از نظر تجمع چهار عنصر مزبور در بافت ماكول ماهي در معرض تهديد سلامتي نيستند

: This research was carried out in the area of the southern Caspian basin of the Caspian Sea in the vicinity of the estuaries of the White River, Tajan and Gorganroud rivers).In order to evaluate the ability to use five hard tissues (otolith, scales, hardcore radius, eye lens and dorsal vertebrae) of Rutilus kutum, and to assess the biochemical capability by measuring the changes in the bioavailability of the elements, as well as studying the accumulation of elements In macular tissues and their potential risks due to their consumption, 60 whitefish samples from three stations were sampled by bridging tours in June 1395.In total, the accumulation of 13 main and minor elements in the specimens (five hard tissues and two muscle and liver tissues) was investigated by the pixel method. Generally, the pattern of elemental accumulation in the lens of the eye was quite different from that of other tissues.The order of the accumulation of the elements in the two soft tissues studied was approximately the same, but Sr was not detectable in the muscle tissue. Ca, Fe, S, Cl and K elements were detectable in all tissues studied, but the Br element was only measurable in otoliths.The least similarity is found between the tissues in the eye lens (elements P, S and Zn) and the liver (elements Cl, Fe and K). While in the case of the Sr and Ca elements, the ottolate revealed the maximum distance. On the other hand, in terms of the accumulation of K, soft and hard tissues can be categorized into two completely separate groups.No significant correlation was observed between the elements and the biometric characteristics (weight, total length, and standard length). Based on the results, it appears that all hard tissues, except the lens of the eye, may be potential alternatives for the bioassay of Ca, Cl, Fe, K and S in the southern basin of the Caspian Sea.Scales and radius of fins can be considered as potentially non-lethal alternatives for other hard structures. Among the elements that were measurable using the piccil method in the macular tissue (muscle), only four of the Zn, Cu, Fe, and Mn thresholds allowed in some international standards are defined, which means the mean values measured in this study In all cases, in comparison with the standards, it is much less. Therefore, it seems that the consumers of this fish are not in danger of being exposed to the threat of accumulation of the four elements in fish.

رودخانه هاي سفيدرود، تجن و گرگانرود , پايش زيستي , انگشت نگاري عنصري , درياي خزر , ماهيان استخواني , بافت هاي سخت و نرم

تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور

جدول، نقشه (رنگي)

موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 53470

ص. ع. به انگليسي: Fereidoon Owfi. Biomonitoring potential evaluation of a teleost fish species (Rutilus kutum) from the Caspian Sea through elemental fingerprinting of the hard- and soft part structures , كتابنامه: ص. 18- 22

ماهي‌ها -- درياي خزر , ماهي‌ها -- اثر فلز‌هاي سنگين , ماهي‌ها -- آسيب‌شناسي بافت‌ها , ماهي‌ها -- اثر فلز‌هاي سنگين-- خطرسنجي

/3

ع973ب

639