عنوان :
بررسي پديده تغذيه گرايي (يوتريوفيكاسيون ) و شاخص كيفيت آب ايران در درياچه سد آزاد سنندج به منظور فعاليت هاي شيلاتي
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
مخلوق، آسيه
شناسه هاي افزوده :
نصراله زاده ساروي، حسن همكارطرح , فضلي، حسن همكارطرح , افرائي بندپي، محمد علي همكارطرح , كيهان ثاني، عليرضا همكارطرح , تهامي، فاطمه سادات همكارطرح , خداپرست، خدابخش همكارطرح , واحدي، فريبا همكارطرح , نصراله تبار آهنگر، عبداله همكارطرح , تقوي رستمي، محمد جواد همكارطرح , روشن طبري، مژگان همكارطرح , يعقوب زاده، زهرا همكارطرح , يونسي پور، حوريه همكارطرح , احمد نژاد، احد همكارطرح , داودي، ايوب همكارطرج , موسوي، ليلا همكارطرج , ايرانپورسراواني، سيامك همكارطرج , رزمجوپور، نيلوفر همكارطرح , استوي، عبداله همكارطرح
تنالگان :
سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور – پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان
چكيده فارسي :
سد مخزني آزاد در محدوده شهرستان سنندج (استان كردستان) در روي رودخانه كوماسي واقع شده و از سال 1392 با اهداف تامين برق و بخشي از نيازهاي كشاورزي و آب شرب شهر سنندج مورد بهره برداري قرار گرفته¬است. مطالعه حاضر در نظر دارد كه پس از تعيين تغييرات زماني و مكاني شاخص¬هاي كيفيت آب و سطح تروفيك، پتانسيل سد را جهت فعاليت¬هاي شيلاتي مورد بررسي قرار دهد. نمونه¬برداري در سال 95-1394، به صورت ماهانه، در 5 ايستگاه انجام شد. بطوريكه در هر يك از نواحي درياچه¬اي، رودخانه¬اي و مياني بترتيب ايستگاه¬هاي (1 و2)، (3) و (4و5) قرار داشتند. نمونه¬برداري در تمام ايستگاه¬ها در لايه سطحي (20سانتيمتر زير سطح آب) انجام شد. اما در ايستگاه 1 تا 3 نمونه¬برداري بر اساس عمق آب در لايه هاي مختلف از ستون آب نيز انجام شد. سطح تغذيه¬گرايي با دو روش تك پارامتري و چند پارامتري (شاخص كارلسون) و كيفيت آب بر اساس شاخص كيفيت آب سطحي ايران (IRWQISC) تعيين گرديدند. تجزيه و تحليل آماري با استفاده از آزمون‌هاي تحليل واريانس يك طرفه، مقايسه ميانگين هاي دانكن، همبستگي پيرسون، رگرسيون خطي گام به گام و خوشه¬اي صورت پذيرفت. طبق آزمون خوشه¬اي پارامترهاي مربوط به شاخص¬هاي تروفيك و كيفيت آب ايران، ايستگاه¬هاي (منطقه كناري)، 4 و 5 در گروه جداگانه¬اي از ايستگاه¬هاي 1، 2 و 3 (منطقه باز) قرار گرفتند. اين آزمون ماه¬ها را به دو گروه تفكيك نمود كه به ميزان زيادي بر ماه¬هاي بارندگي (آبان، آذر، دي، بهمن، اسفند، فروردين و ارديبهشت) و غيربارندگي (خرداد، تير، مرداد، شهريور و مهر) منطبق بود. در ماه¬هاي غيربارندگي ميانگين پارامترهاي درجه حرارت و عمق شفافيت بترتيب 80/0±79/21 (درجه سانتيگراد) و 18/0±40/2 (متر) حدوداً دو برابر ماه¬هاي بارندگي بود. در ماه¬هاي بارندگي ميانگين غلظت كلروفيل-آ (08/1±56/8 ميلي گرم در مترمكعب) تقريباً 9 برابر فصل غير بارندگي بدست¬آمد. ميانگين درصداشباعيت اكسيژن اختلاف معني داري در بين ماه¬هاي بارندگي (4±117) و غيربارندگي (2±111) نشان نداد (05/0p<). تعيين سطح تغذيه¬گرايي به روش تك پارامتري نشان داد كه مخزن سد بر اساس كلروفيل-آ، عموماً مزوتروف بود، در حالي كه بر اساس ساير فاكتورها (فسفر كل، شفافيت و درصد اشباع اكسيژن در لايه هاي زيرين)، سطح تروفيك بالاتر از مزو تروف نيز بدست آمد. سطح تروفيك در همه فصول (بهار تا زمستان) در ايستگاه¬هاي رودخانه¬اي ( 4 و 5) عموماً بيشتر از ساير ايستگاهها بود. بطور كلي بيشترين و كمترين مقدار شاخص تغذيه¬گرايي كل در مخزن سد، به¬ترتيب در ماه¬هاي ارديبهشت (76) و مهر (31) بدست¬آمد. ميانگين كلي TSI (49) طي ماه¬هاي مورد مطالعه بيانگر وضعيت مزوتروف در مخزن سد بود. همچنين اين مطالعه نشان داد كه در ماههاي خرداد تا آبان غلظت كلروفيل-آ و در ساير ماهها ميانگين فسفر كل راهنماي مناسب تري براي تعيين وضعيت تروفيك، به روش تك پارامتري مي¬باشند. محاسبه IRWQISC، نشان داد كه تقريباً 59، 40 و 1 درصد از كل داده¬ها به ترتيب در كلاس هاي 1 (بسيارخوب)، 2 (خوب) و 3 (نسبتاً خوب) قرار داشتند. ميانگين IRWQISC بيانگر كيفيت بسيار خوب آب در لايه سطحي همه ايستگاهها (1 الي 5) بود. كيفيت آب در ماههاي بهمن، فروردين و ارديبهشت خوب و در ساير موارد كيفيت آب بسيار خوب بدست آمد. تغييرات ماهانه IRWQISC در لايه هاي غير سطحي از ايستگاههاي با خصوصيات درياچه¬اي (1، 2 و 3) نشان داد كه در ماه¬هاي دي، بهمن، اسفند، فروردين و خرداد، كيفيت بسيارخوب و در ساير ماه¬ها خوب بود. به طوركلي، ميانگين شاخص¬هاي فوق، بيانگر پتانسيل مناسب اين درياچه براي برخي فعاليت¬هاي شيلاتي (از جمله ماهي دار كردن) است، اما با توجه به افزايش سطح تروفيك در برخي از ماه¬ها، مديريت مناسب سد به منظور حفظ و كنترل شرايط كيفيت آب در مخزن سد بخصوص به هنگام افزايش فعاليت¬هاي جوامع انساني و حوادث طبيعي از قبيل بهم خوردن رسوب و اختلاط لايه¬هاي آبي، ضروري مي¬باشد.
چكيده انگليسي :
Azad dam is a storage dam, which is located in the city of Sanandaj (Kurdistan province) on the Komasi River. It was exploited in 2013. The dam was built for the purpose of supplying electricity, part of the agricultural needs and the drinking water of the city of Sanandaj. The aims of this study are determination of temporal and spatial variations of water quality and trophic states in the reservoir. Also the aquaculture potential of reservoir is investigating in this study. Monthly sampling was carried out in 5 stations in 2015-16. The stations 1 and 2 were located in lake zone. The station 3 in transitional zone and stations 4 and 5 placed in riverine zone. Sampling was performed on the surface layer (20 cm under surface water) in all stations. Meanwhile water samples of the layers collected, based on the depth of sampling sites at station 1,2 and 3 as well. The trophic state determined by single and multiple parameters (Carlsson index) and water quality calculated according to Iran Surface Water Quality Index (IRWQIsc). Statistical analysis was performed using parametric tests ANOVA, Duncan, Pearson correlation, stepwise linear regression and cluster analysis. The cluster test based on the parameters of the trophic and the water quality indices indicated that stations 4 and 5 were in the separate group of other stations (1, 2 and 3). The cluster test separated the rainy months (November, December, January, February, March and April) from the dry months (June, July, August, September and October). In dry months, the mean of temperature and transparency parameters were 21.79 ± 0.87 ° C and 2.40 ± 0.18 m, respectively, which were approximately twice of the rainy months. The mean of chlorophyll concentration (8.56 ± 0.81mg/m3) in rainy months, was 9 times higher than dry months. The maximum chlorophyll content were recorded in layers of 40 to 50 meters in both groups (rainy and dry months), The average oxygen content did not show any significant difference between rainy (117 ± 4) and dry (111 ± 2) months. Generally the trophic state of reservoir was mesotroph based on the chlorophyll content and eutroph-hypertroph state based on other factors (total phosphorus, transparency and oxygen saturation in the lower layers). The trophic state was generally higher at riverine stations (4 and 5) in all seasons. The highest and lowest total trophic state index were obtained, in April (76, Hypereotrophs) and October (31, Oligotroph). The overall mean of TSI (49) indicates to the mesotrophic status of the reservoir. Also, the study revealed that the most suitable guide for determining the trophic status, using a single-parameter method.is the mean of chlorophyll-a in the months of May to November and the mean of total phosphorus in the other months.Calculating of IRWQIsc showed that approximately 59, 40 and 1 percent of the total data were in classes 1 (very good), 2 (good) and 3 (fairly good) respectively. The mean WQIIran indicates a very good surface water quality of all stations (1 to 5). Water quality index indicated to good water quality in February, March and April, and very good in other months. The monthly IRWQIsc in lower layers of lake zone stations (1,2 and 3) showed very good quality in January, February, March and April, but it showed good quality in the other months. In conclusion, the water quality index values indicated to suitability of this lake for supplying drinking water and some fishery activities. However, due to the increased trophic level in some months, management of reservoir is serious and necessary in order to maintain and control the water quality of dam especially
كليدواژه :
سد مخزني , شاخص سطح تروفيك , شاخص كيفيت آب , سد آزاد , سنندج , ايران
اطلاعات نشر :
تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور
مشخصات ظاهري :
تصاوير، جداول، منحني ها و نمودارها
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 56095
