1575

بررسي خصوصيات توليدمثلي صدف آنودونت (Anodonta cygnea) در تالاب انزلي

احمدنژاد، محدثه

صيادبوراني، محمد همكارطرح , دژنديان، سهراب همكارطرح , حسين زاده صحافي، همايون همكارطرح , مهدي زاده، غلامرضا همكارطرح , خارا، حسين همكارطرح , ماهي صفت، فرشاد همكارطرح , محمدي تبار، بهمن همكارطرح , رضانژاد، عباس همكارطرح , صفوي، ابراهيم همكارطرح , ملكي شمالي، سپيده همكارطرح , حسني مقدم سنگاچين، مريم همكارطرح

1399

سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور - پژوهشكده آبزي پروري آبهاي داخلي كشور

صدف Anodonta cygnea از جمله صدف هاي دو كفه اي آب شيرين ساكن اكوسيستم با اهميت تالاب انزلي مي باشد. كمك به بازيافت مواد غذايي و بهبود كيفيت آب از خصوصيات با ارزش اين صدف بشمار مي روند. در سال هاي اخير، به دليل آلودگي و تخريب زيستگاه توسط دستكاري هاي انساني، جمعيت اين گونه در تالاب انزلي در معرض خطر نابودي قرار گرفته است. بنابراين، مطالعات گسترده در زمينه ويژگي هاي بيولوژيك اين جانور، جهت اجراي برنامه هاي مديريتي، حفاظتي، تكثير و بازسازي ذخاير آن در آينده، داراي اهميت ويژه اي است. در تحقيق حاضر، چرخه توليدمثلي و گامتوژنز اين گونه از فروردين تا اسفند سال 1396 ، به صورت ماهانه و با استفاده از زيست سنجي و مطالعه اسمير تازه و بافت شناسي گناد به روش استاندارد مورد بررسي قرار گرفت. ± 4 سانتي متر، ميانگين وزن كل 3 ± 1/ 6 و 14 ± 1/14 ،11/6 ± 1/ ميانگين طول، عرض و ارتفاع به ترتيب 1 6 سال بود. در تمام صدف ها، دو جنس نر و ماده از هم مجزا بودند. دوتصويري ± 1/ 132 گرم و ميانگين سن 1 1 برابر جنس نر بود. هرمافروديتيسم در آنها مشاهده / جنسي ظاهري در آنها وجود نداشت. فراواني جنس ماده 5 نشد. در جنس ماده، تخمدان حاوي كيسه هايي بود كه در آنها پنج تصوير از مراحل رشد و نمو تخمك شامل اووگوني، تخمك هاي پيش زرده اي، تخمك هاي پايك دار متصل به ديواره كيسه، تخمك هاي رها شده در لومن و تخمك هاي رسيده مشاهده شدند كه اندازه آنها بطور معني داري با همديگر تفاوت داشتند. در كيسه هاي گناد جنس نر چهار تصوير سلول جنسي يعني اسپرماتوگوني، اسپرماتوسيت، اسپرماتيد مورولا و اسپرماتوزوآ يافت شدند كه هريك از آنها با يكديگر، از نظر اندازه، تفاوت معني دار داشتند. وجود مراحل مختلف اووژنز و اسپرماتوژنز بطور همزمان در كيسه هاي گنادي نشان داد كه الگوي رسيدگي جنسي دراين صدف Asynchronous - مي باشد. در هر دو جنس نر و ماده، طي يك دوره رسيدگي جنسي گناد، سه مرحله 1 توسعه ( Developing 2 تخم ريزي ) -( Spawning)و 3 پس از تخم ريزي - ( Post spawning )مشاهده شد كه مرحله توسعه در فصل بهار ارديبهشت و خرداد( و تابستان )تير و مرداد ، مرحله تخم ريزي در فصل پاييز و مرحله پس از تخم ريزي در زمستان قرار داشتند. گامتوژنز در تمام سال پيوسته بود. در فصل بهار گامتوژنز فعال شده، در تابستان و اوايل پاييز به اوج خود رسيد. رسيدگي نهايي جنسي، تخم ريزي و ريزش اسپرم در ماه مهر رخ داد. تكامل نهايي لاروهاي گلوشيديا در آبشش هاي خارجي و در ماه دي و خروج آنها بين دي و اسفند اتفاق افتاد بطوريكه در ماه اسفند آبشش ها كاملاً از وجود صدفچه ها خالي بودند. با توجه به نتايج بدست آمده، ضروريست به منظور حفاظت از ذخاير صدف آنودونت در تالاب انزلي بويژه در بازه زماني شهريور تا بهمن ماه هر سال به دليل بحراني بودن اين زمان براي توليد مثل اين گونه، برنامه ريزي هاي حفاظتي توسط سازمان حفاظت از محيط زيست و ساير دستگاه هاي ذيربط انجام گيرد.

Swan mussel, Anodonta cygnea, is a freshwater bivalve inhabitant of Anzali lagoon. Its valuable feature is recycling nutrients and improving water clarity. In recent years, their population in the Anzali lagoon is in danger due to pollution and habitat destruction. Therefore, more studies on biological characteristics of these animals are very important for future conservation and management actions. In the present study, the reproductive cycles and gametogenesis of A. cygnea were evaluated in a one-year period (on a monthly basis) using fresh smear and histological study by standard method. In all shells, two sexes were separated. There was no apparent sexual appearance. Gametogenesis has been continuous throughout the year. It was activated in the spring, and peaked in the summer and early autumn. The final maturation, spawning and spermiation occurred in September. Glochidia were present in gills in January, and in March, gills were completely empty of Glochidia. Spermatogonia, spermatocyte, spermatid and spermatozoa were found in male gonad acini. The sexual pattern was asynchronous due to simultaneous presence of different stages of oogenesis and spermatogenesis in gonadal acini. In both males and females, there were found three gonadal phases during a maturation period: developing stage, spawning, and post spawning. They were in developing phase in spring (May and June) and in summer (July and Agust). The spawning stage occurred in the autumn and the post-spawning stage in the winter. Although, gametogenesis was active in all seasons, the peak of oogenesis was observed in July and September and the peak of spermatogenesis was in September. The development of Gloxidia was completed in January and the release of them from the gill has been occurred between January and March.

آنودونت , تالاب انزلي , دوكفه اي , رسيدگي جنسي

تهران ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر

ﺗﺼﺎوﯾﺮ، ﺟﺪاول، ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ

سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور - پژوهشكده آبزي پروري آبهاي داخلي كشور 56648