عنوان :
بررسي وضعيت بهداشتي مراكز تكثير و پرورش ماهيان خاوياري ( استانهاي مازندران ، گيلان و گلستان )
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
شناور ماسوله، عليرضا
شناسه هاي افزوده :
ذريه زهرا، جليل ، همكارطرح , سپهداري، ابوالفضل ، همكارطرح , معصوم زاده، مهدي ، همكارطرح , جليل پور، جليل ، همكارطرح , حلاجيان، علي ، همكارطرح , صادقي راد ، مرجان ، همكارطرح , فيروزكنديان، شراره ، همكارطرح , قياسي، مريم ، همكارطرح , واحدي، فريبا ، همكارطرح , زاهدي، آذين ، همكارطرح , عقلمندي، فرهاد ، همكارطرح , عباسعليزاده، عليرضا ، همكارطرح , مجذومي، چنگيز ، همكارطرح , درويشي، فيضعلي ، همكارطرح , محمدي پرشكوهي، حسين ، همكارطرح , عفت پناه، ايرج ، همكارطرح , بازاري مقدم ، سهيل ، همكارطرح , عليزاده، مهدي ، همكارطرح , كاظمي، رضوان ا... ، همكارطرح , دژنديان، سهراب ، همكارطرح , يوسفي، ايوب ، همكارطرح , پوردهقاني ، محمد ، همكارطرح , چكمه دوز، فريدون ، همكارطرح , پورعلي، حميدرضا ، همكارطرح , محسني، محمود ، همكارطرح , پورغلام، رضا ، همكارطرح , بهروزي، شهريار ، همكارطرح , بينايي، محمد ، همكارطرح , لالويي، فرامرز ، همكارطرح , ايري ، يوسف ، همكارطرح , بانكه ساز ، زهرا ، همكارطرح , كاكولكي، شاپور ، همكارطرح , كر، عبدالوهاب ، همكارطرح , مازندراني، محمد ، همكارطرح , مخدومي، نورمحمد ، همكارطرح , ناظري، محمدرضا ، همكارطرح , سلطاني، غلامحسين , طلوعي، محمد حسين ، همكارطرح , صفر پور، سامان ، همكارطرح , صيقلي گسكرئي، رحمانعلي ، همكارطرح , رحيمي دانش، مهرداد ، همكارطرح , برادران طهوري، هادي ، همكارطرح , شكوريان، محمد ، همكارطرح , پورمهدي، مصطفي ، همكارطرح , حقيقي، سميه ، همكارطرح
تنالگان :
ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ذﺧﺎﯾﺮ آﺑﺰﯾﺎن آﺑﻬﺎي داﺧﻠﯽ
چكيده فارسي :
در اين تحقيق وضعيت بهداشتي ماهيان خاوياري در مركز تكثير و بازسازي ذخاير شهيد بهشتي و كارگاههاي خصوصي استان گيلان طي سالهاي1385 الي 1387 مورد بررسي قرار گرفت. در اين بررسي هفت گونه انگل بنامهاي: كوكولانوس اسفرو سفالوس (Cuculanus sphaerocephalus) ، اسكريابينوپسولوس سمي آرماتوس (Skrjabinopsolus semiarmatus) ، لپتورينكوئيدس پلاژي سفالوس (Leptorhynchoides plagicephalus) و اوبوتريوم آسيپنزرينوم (Eubothrium acipenserinum)، نيشيا استوريونيس (Nitzschia sturionis)، ديپلوزئون (Diplozoon sp.) و ديكلوبوتريوم آرماتوم (Diclobothrium armatum) از مولدين تاسماهي ايراني جداسازي و مورد شناسايي قرارگرفت. بر اساس نتايج حاصل، انگلهاي گوارشي كوكولانوس اسفروسفالوس و اسكريابينوپسولوس سمي آرماتوس از بيشترين درصد شيوع برخوردار بودند. بطوريكه طي سالهاي 1385، 1386 و 1387 مجموع درصد غالبيت (دومينانس) انگلهاي مذكور بترتيب برابر 5/98 درصد، 7/97 درصد و 16/97 درصد بوده است. بررسي نتايج حاصل از مطالعه لاروهاي تاسماهي ايراني پس از پنج روز از شروع تغذيه فعال در حوضچه هاي ونيرو حاكي از عدم وجود عوامل انگلي در اين لاروها بود. در بررسي بچه تاسماهيان ايراني در استخرهاي خاكي نيز انگلهاي ديپلوستوموم اسپاتاسه اوم (Diplostomum spathaceum) و تريكودينا رتيكولاتا (Trichodina reticulata) درآنها شناسايي گرديدند. بررسي آلودگيهاي انگلي بچه ماهيان در استخرهاي خاكي (مرحله رهاسازي به رودخانه) طي سالهاي 1385، 1386 و 1387 نشان داد كه اين نمونه ها به انگل ديپلوستوموم اسپاتاسه اوم بترتيب با ميانگين شيوع 10، 1/2 و 7/8 درصد و انگل تريكودينا رتيكولاتا بترتيب با ميانگين شيوع 3/67، 3/85 و 7/94 درصد آلودگي داشته اند.
در اين بررسي فلور قارچي تخم، لارو باكيسه زرده و لارو با تغذيه فعال تاسماهي ايراني و آب پرورشي آنها طي سال هاي 1386 و1387 مورد ارزيابي كمي و كيفي قرار گرفت. بدين منظور تعداد 270 عدد نمونه در هر مرحله جهت جداسازي عوامل قارچي نمونه برداري گرديد. در تخم و آب پرورشي قارچ هاي، پنيسيليوم، كلادوسپوريوم، فوزاريوم، مخمر، موكور، آسپرژيلوس نايجر، آلترناريا و پسيلومايسس به ترتيب با بيشترين فراواني جداسازي شدند. همچنين در لارو با كيسه زرده و آب پرورشي به ترتيب قارچ هاي قارچ هاي كلادوسپوريوم، پنيسيليوم، فوزاريوم، مخمر، موكور و آلترناريا بيشترين فراواني را داشته اند. در لارو پس از تغذيه و آب پرورشي بيشترين فراواني قارچ ها شامل كلادوسپوريوم، پنيسيليوم ، فوزاريوم، آلترناريا، مخمر، آسپرژيلوس فوميگاتوس، آسپرژيلوس نايجر، پسيلومايسس و موكور بوده است. در كليه مراحل فوق قارچ ساپرولگنيا پارازيتيكا از تخم، لارو و آب جداسازي گرديد. ميانگين شمارش كلي پرگنه هاي قارچي تخم و آب انكوباسيون در سال 1386 به ترتيب 51/3 ± 08/15 و 63/2 ± 91/15 و در سال 1387، 87/1 ± 33/11 و 08/2 ± 17 تعيين شد. همچنين ميانگين شمارش كلي پرگنه هاي قارچي لارو با كيسه زرده و آب پرورشي در سال 1386 به ترتيب 05/1 ± 33/5 و 39/2 ± 77/11 و در سال 1387، 14/1 ± 55/5 و 74/2 ± 66/12 تعيين گرديد. بر اين اساس ميانگين شمارش كلي پرگنه هاي قارچي لارو با تغذيه فعال و آب پرورشي در سال 1386 به ترتيب 46/12 ± 32 و 79/12 ± 11/31 و در سال 1387، 23/6 ± 88/36 و 23/4 ± 55/59 تعيين گرديد.
ميانگين لگاريتم تعداد باكتري هاي اسپرم تاسماهيان ، درصد هچ، درصدلقاح، لگاريتم تراكم، درصد تحرك، pH و درصد اسپرماتوكريت طي سالهاي مورد مطالعه به ترتيب برابر با 15/1 ± 15/5 ، 26/15± 21/55،
85/15 ±81، 26/0±27/6، 81/16±57/73، 44/0±73/8، 82/3±73/6 بوده است.
اين مطالعه نشان داد كه طي سالهاي مورد مطالعه ميانگين شمارش باكتريايي تخم (CFU/Egg) 93/0±75/6 ، آب انكوباسيون (CFU/ml)02/1±59/5 ، لاروهاي با كيسه زرده(CFU/ larvae) 70/1±04/3 ، آب پرورشي لاروهاي با كيسه زرده(CFU/ml) 69 /0±21/4 ، لاروها(CFU/ larvae) 06/1±63/5 و آب لاروها (CFU/ml) 29/1 ±44/5 بوده است.
ميانگين شمارش باكتريهاي هوازي و بي هوازي اختياري در روده ) gr/cfu Log) 92/0 ± 68/5 و در آب پرورشي 34/0 ± 67/6 ) ml/cfu Log) بود. باكتريهاي شناسايي شده در روده شامل Enterobacteriaceae، Corynebacterium، Aeromonas.sp ، Aeromonas sobria و Aeromonas hydrophyla، با غالبيت Aeromonas sp بود. باكتريهاي آب پرورشي شامل Aeromonas sp و sobria Aeromonas با غالبيت Aeromonas sp بوده است. نتايج نشان داد كه در استخرهاي خاكي متوسط دما (◦c) 05/±6/25، اكسيژن (mg/l ) 48/1± 76/4 ، 5/0± 05/8pH=،
(mg/l) 01/0±06/0NO2=، (mg/l) 08/0± 24/0NH4= ، mg/l) ) 17/0PO4= بوده است . زيست سنجي شامل متوسط وزن (gr ) 81/3 ±59/5 و طول بچه ماهيان (cm ) 9/2 ±4 /11 بود.
همچنين ميانگين شمارش باكتريهاي هوازي و بي هوازي اختياري در روده بچه ماهيان پرورشي
) gr/cfu Log) 04/0 ± 77/4 و در آب ) ml/cfu Log) 1 ± 81/4 بود. باكتريهاي شناسايي شده در روده بچه ماهيان پرورشي در حوضچه ها شامل Aeromonas.sp ، Micrococcus و Staphylococcus با غالبيت Micrococcus بود. باكتريهاي آب پرورشي شامل Aeromonas sobria ، Acinetobacter ، Moraxella، Micrococcus و Staphylococcus با غالبيت Micrococcus بوده است.
در مطالعه حاضر به منظور جداسازي و شناسايي عوامل باكتريايي موجود در ضايعات اندام هاي خارجي انواع ماهيان خاوياري پرورشي از گونه فيل ماهي تعداد 167 نمونه ، تاس ماهي ايراني 76 نمونه، تاس ماهي روسي 27 نمونه، ازون برون 42 نمونه و تاس ماهي شيپ 23 نمونه با علائم مشخص زخم در بخش هاي مختلف سطح خارجي مورد بررسي باكتريايي قرار گرفتند.
نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان ضايعات در هر پنج گونه از تاس ماهيان پرورشي در ناحيه شكمي بوده و پوست و پلاكهاي اين ناحيه بيش از پوست و پلاكهاي ساير نواحي بدن درگير بودند. بر اساس نتايج بيوشيميايي نيز سويه هاي Aeromonas sobria , A. caviae , hydrophila . A , Acinetobacter lwoffii , A.baumanni , A.calcoaceticus , Pseudomonas putida , P.fluorescens , P.aeruginosa , Serratia marcescens , Escherichia coli , Enterobacter aerogenes , Edwardsiella
tarda , Proteus mirabilis , kelebsiella oxytoca و جنس Staphylococcus از ضايعات جلدي جداسازي شدند. همچنين فراوانترين سويه باكتريايي جدا شده از زخمها، جنس هاي آئروموناس، اسينتوباكترو سودوموناس بوده وديگر سويه ها از فراواني كمتري برخورداربودند. بررسي آسيب شناسي ميكروسكوپي ضايعات پوستي بيانگر درجاتي از تخريب و نكروز لايه هاي اپي درميس، درميس و عضلات زير پوست و نيز هجوم سلولهاي آماسي و خونريزي در لايه درميس بود. سويه ادواردزيلا تاردا جداشده از زخمها نيزبا توجه به ميزان بيماريزايي و ضايعاتي كه در طي مراحل چالش در ماهيان ايجاد مي نمود از نوع حدت دارتشخيص داده شد، نتايج PCR از DNA هاي استخراج شده باكتري ادواردزيلا تاردا در قبل و بعد از چالش، توليد باندهايي در محدوده bp 200 بود كه صحت نتايج حاصل از آزمايشات بيوشيميايي را مورد تاييد قرار داد. نتايج تعيين LD50حاصل از چالش در 96ساعت، غلظت 105 ×2/1 تعيين شد.
در اين مطالعه بمنظور شناسايي ايريدوويروس درمولدين تاس ماهي ايراني از روشهاي مولكولي مبتني بر PCR وكيت تشخيصي IQ2000 استفاده گرديد. اندازه باندهاي توليد شده حاصل از PCR نمونه هاي تاسماهي ايراني در محدوده باندي bp 665 بوده و حاكي از عدم آلودگي ايريدوويروس درمولدين تاسماهيان ايراني بوده است. همچنين مطالعات مولكولي با استفاده از كيت IQ2000نشان داد كه مولدين تاسماهي ايراني آلودگي نوداويروسي ندارند.
ارزيابي فاكتورهاي خوني در جنس نر و ماده تاسماهي ايراني (Acipenser persicus) طي سه سال1385، 1386 و 1387 با هدف بررسي بهداشتي مولدين تاسماهيان كارگاه تكتير شهيد بهشتي در استان گيلان انجام گرفت و مجموعا" نمونه خون 28 عدد مولد دريايي نر (ميانگين وزن 2/3±2/18 كيلوگرم و ميانگين طول كل 7/13±176 سانتي متر) و ماده تاسماهي ايراني (ميانگين وزن 4/8±28 كيلوگرم و مياگين طول كل 7/13±176 سانتي متر) صيد شده از سواحل جنوبي درياي خزر نگهداري شده در كارگاه و قبل از تكثير مصنوعي تهيه شد و سپس در آزمايشگاه CBC نمونه ها خون مورد بررسي قرار گرفت و شاخص هايي مثل RBC، WBC، هماتوكريت، هموگلوبين در جنس نر و ماده طي سه سال اندازه گيري شد.
مقادير شاخص هاي هماتولوژي: RBC، PVC، Hb و WBC در مولدين مادة تاسماهي ايراني در سال 1385 بترتيب، 232000± 860000 عدد، 4±8/30 درصد، 66/0±7/10گرم در دسي ليتر، 6400 ±10170 عدد و در جنس نر بترتيب 262000± 1300000، 5/6±4/26 درصد، 1±1/9 گرم در دسي ليتر و2160 ±11380 عدد بود. نتايج نشان داد كه مقادير شاخص IgM، C3 و C4 در مولدين مادة تاسماهي ايراني در سال 1385 بترتيب؛ 01/22 ±24، 140±4/150، 28/17±1/13 و در مولدين نر تاسماهي ايراني بترتيب؛ 34/9±4/31، 22/66±6/100 و 19/11 ±46/12 ميلي گرم در دسي ليتر بود.
مقادير شاخص هاي هماتولوژي: RBC، PVC، Hb و WBC در مولدين مادة تاسماهي ايراني در سال 1386 بترتيب، 461000± 880000 عدد، 7/4±6/28 درصد، 9/0±1/10گرم در دسي ليتر، 4000 ±12440 عدد و در مولدين جنس نر بترتيب؛ 207000± 1047500، 3±5/30 درصد، 72/0±25/9 گرم در دسي ليتر و
5800 ±11750 عدد بود.
مقادير شاخص هاي هماتولوژي: RBC، PVC، Hb و WBC در مولدين مادة تاسماهي ايراني در سال 1387 بترتيب، 128000± 774000 عدد، 5/1±4/28 درصد، 1/1±46/8 گرم در دسي ليتر و 4000 ±10690 عدد و در مولدين جنس نر بترتيب؛ 248000± 800000، 2/3±7/29 درصد، 57/0±6/8 گرم در دسي ليتر و
3600 ±11150 عدد بود.
بررسي آماري نتايج وجود اختلاف هاي معني دار در برخي شاخص ها در جنسيت و سالهاي متفاوت را نشان داد از جمله مشخص شد كه مولدين ماده نسبت به نرها تعداد گلبول هاي قرمز(RBC) كمتر اما غلظت هموگلوبين و درصد حجم سلولي (هماتوكريت) در دو جنس بدون اختلاف معنادار بود و اين ويژگي سبب شد تا شاخص هاي اريتروسيت (MCV, MCH, MCHC) در ماده ها بيشتر باشد.
در بررسي تعداد لكوسيت هاي نر و ماده مولدين اختلاف معنا داري ديده نشد اما درصد فراواني هر يك از لكوسيت ها در دو جنس و سال هاي متفاوت، اندكي نوسان داشت. دامنه تغييرات دماي آب ، اكسيژن محلول(DO) وpH در انكوباسيون طي سه سال بررسي به
ترتيب: 6/23- 7/14 ، 86/9-49/6 ،48/8-7 و در ونيرو 5/24- 7/13 ، 5/24- 48/4 و10/8- 3/7 بوده است . فاكتورهاي نيتريت ، نيترات ، فسفات ، هدايت الكتريكي و سختي كل در آب حوضچه هاي ونيرو سه روز پس از تفريخ قبل از تغذيه فعال و همچنين 5 روز بعد از جذب كيسه زرده و در استخرهاي پرورشي در طي دوره پرورش اندازه گيري شد. . در كليه مراحل غلظت نيتريت از مقدار مناسب(mg/l 1/0 <)جهت پرورش بچه ماهيان كمتربوده است. در حاليكه غلظت آمونيم در بعضي از نمونه ها در استخرهاي خاكي بيشتر از غلظت بهينه(mg/l 015/0) براي اين فاكتور اندازه گيري شد. آناليز آماري نشان مي دهد كه ارتباط معني داري(p>0.05) بين تغييرات فاكتورها ي نيتريت و آمونيم با ميزان بازماندگي بچه ماهيان انگشت قد در استخر ها وجود ندارد. ارتباط بين غلظت اكسيژن محلول دراستخرها و ميزان بازماندگي بچه ماهيان معني دار (r=0.97, p<0.05) بوده است .
سندرم هاي مختلفي در حين پرورش تاسماهيان در مراكز پرورشي مشاهده گرديد كه مي توان به بي اشتهايي، لاغري و انحراف ستون فقرات ، كبد چرب، تورم روده اي و كيسه شنا، بروز زخم در پلاكهاي شكمي ، نكروز، پرخوني و ادم در آبشش، ضايعات زگيل مانند (پاپيلوما) بر روي دهان و سرپوش آبششي، زخمهاي سطحي و قارچ زدگي بر روي پوست و سرپوش آبششي، بروز ضايعه كورك مانند در ساقه دمي،شناي نا متعارف وحركت مارپيچي (Spiraling)، بيرون زدگي نخاع از ساقه دمي ، پرخوني در طرفين سطح بدن، تجمع مايع اكسوداتيو در كيسه شنا همراه با چرك، زخمهاي نكروتيك وسيع و توسعه يافته در سطح قلب، خونريزي در سطح داخلي ديواره شكم، آب آوردگي محوطه بطني، رنگ پريدگي در برانش، انحراف در پوزه و ستون فقرات به ويژه نزديك به سر و آب آوردگي كليه اشاره نمود كه هريك از اين موارد بايستي در طرح مشخص جهت پيشگيري ، تشخيص و درمان مورد ارزيابي قرار گيرند.
از مخاطرات بهداشتي موجود در مراكز تكثير و پرورش ماهيان خاوياري مي توان به عدم رسوب زدايي استخر مادر و انباشتگي انواع آلودگيها، وضعيت كيفيت ميكروبي آب پرورشي و عدم كارآيي سيستم اولتراويوله، آلودگي هاي ميكروبي و ايجاد زخم هاي پوستي ناشي از صدمات فيزيكي مولدين در كورانسكي، نبود سيستم كنترل بهداشتي مولدين وصدور گواهي سلامت، كيفيت بهداشتي مواد و وسايل مورد استفاده در تكثير مصنوعي، نامناسب بودن تجهيزات مورد استفاده و ضد عفوني سالن انكوباسيون، قارچ زدگي و ضد عفوني نامناسب تخمهاي لقاح يافته، شرايط بهداشتي حوضچه هاي ونيرو، وضعيت بهداشتي استخرهاي خاكي قبل از كشت و دوره پرورش اشاره نمود.
چكيده انگليسي :
Study of survey health management and diseases in hatcheries and fish farms can help us to knowledge and application control methods such as: prevention, treatment and increase high levels of production in hatchery and farms, finally. This survey carried out from 2005 to 2008 for 4 years in sturgeon hatcheries and farms of Golestan province. Sturgeon fishes include Huso Huso , Ship sturgeon , Acipenser persicus collected and for virology , bacteriology , fungius and hematology examined. Also, physicochemical parameters measured and recorded in different stages of culture. Results of this study showed that all of samples in virology was negative and did not observed any doubetful causes. In bacteriology CFU was variation from 3/9 ×105 to 6/9×10 . The most parasites that detected in this survey was Cocolanus espherolanus , Sceria binopsulus semiarmatus and Amphilina fuliacea that separates from Acipenser Percicus, especially. The results about hematology parameters some important hematological indices of ship sturgeon include: The total RBC for female and mail specimens measured as 5.3±1.5 ×105, 4.8±0.5 ×105 per mm3 respectively . The amount of haematocrit and hemoglobin for female and mail determined: 34.3±2.8 , 35±1.4 percent and 10.3±0.9 , 8.9±0.8 gr/dl .The MCV: 216.3± 96.2, 736.5± 102.5 , MCH: 720.2±309.5, 186±0.7 and MCHC: 30±0.8 , 25.5±3.4 percent respectively.The total WBC were (female ,male): 21320±1054, 20580±777 per mm3 and neutrophil: 16.4±2.5, 17±1.4 percent and lymphocyte : 74.4±2.4, 73.5± 0.7 percent and eosinophil: 6±1.4, 6.4±0.5 percent , monocyte : 2.8±0.8, 3.5±0.7 percent. There was not any significant differences (p>0.05) between mentioned parameters in male and female ( students t-test). Also evaluation of hematological parameters in bluga ( Huso huso) include: total RBC were (male , female) 5±0.3 ×105, 4.9±0.6 ×105 per mm3,respectively and hematocrit: 33.2±6.7 , 35.4±3.4 percent and hemoglobin: 11.2±1.5 , 12.2±1gr/dl and MCV: 669.9±172.2, 723.9±982.4 and MCH: 226.2±42.5, 249.5±35.4 and MCHC: 34.1±2.4, 34.6±3.6 percent respectively. The total WBC were (male , female): 24800±707.1, 23042±1375.4 per mm3 and neutrophil: 18.5±0.7, 21.4±1.1 percent and lymphocyte : 73.5±1.4, 68.4±1.1 percent and eosinophil: 5±2.8, 7±1.2 percent and monocyte : 3.5±3.5, 3.2±0.8 percent. According to statistically study the count of lymphocyte had significant difference between male and female fish and this count in male was higher than female.(p≥0.05).
كليدواژه :
( استانهاي مازندران ، گيلان و گلستان ) , بررسي وضعيت بهداشتي مراكز تكثير و پرورش ماهيان خاوياري
اطلاعات نشر :
تهران ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر
مشخصات ظاهري :
مصور، جدول، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 39850
