عنوان :
بررسي تنوع، بيوماس و فراواني فيتوپلانكتون در حوضه جنوبي درياي خزر
شرح پديد آور/مجري (مجريان) طرح :
مخلوق، آسيه
شناسه هاي افزوده :
نصراله زاده، حسن ، همكارطرح , فارابي، محمد وحيد ، همكارطرح , روشن طبري، مژگان ، همكارطرح , اسلامي، فرشته ، همكارطرح , رحمتي، رحيمه ، همكارطرح , تهامي، فاطمه سادات ، همكارطرح , كيهان‌ثاني، عليرضا ، همكارطرح , دوستدار، مسطوره ، همكارطرح , خداپرست، نوربخش ، همكارطرح , گنجيان، علي ، همكارطرح , مكرمي، علي ، همكارطرح
تنالگان :
وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي - ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر
چكيده فارسي :
مطالعه فيتوپلانكتون در اكوسيستم درياي خزر عمدتاً از دهه ي 1370 با هدف تهيه وثبت اطلاعات شكل گرفت. اما وقوع حوادث اكولوژيك نظير ورود گونه هاي مهاجم و شكوفايي جلبكي (به ويژه از دهه 1380) ضرورت و اهميت شناسايي و بررسي الگوي جمعيتي و زي توده فيتوپلانكتون و تغييرات آن را بيشتر گردانيد. اين مطالعه بصورت فصلي در حوزه ايراني درياي خزر از سواحل غربي (در استان گيلان) تا شرقي (در استان گلستان) در 8 نيم خط ( آستارا، انزلي، سفيدرود، تنكابن ، نوشهر، بابلسر، اميرآباد و بندر تركمن) از ايستگاه ساحلي(5متر) تا حداكثر عمق 100 متر انجام گرفت. گزارش حاضر بر مبناي 476 نمونه ي آب جمع آوري شده در ايستگاههاي فوق براي بررسي كيفي وكمي فيتوپلانكتون در طي سال 1388 تهيه و تدوين گرديده است. بر اساس نتايج، 195 گونه فيتوپلانكتون شناسايي گرديد كه در 8 شاخه يBacillariophyta (81 گونه)،Pyrrophyta (33 گونه), Cyanophyta(28 گونه), Chlorophyta (38 گونه)Euglenophyt, (11گونه) Xantophyta,(1 گونه) ) Chrysophyta ,2 گونه)و Haptophyta (1 گونه) طبقه بندي گرديدند. تراكم و زي توده فيتوپلانكتون در لايه نوري (لايه 0 تا 20متر) اختلاف معني داري را با زيرلايه نوري (50 و 100متر) نشان داد(p<0.05). حداقل تراكم فيتوپلانكتون در لايه نوري در بهار(14±49 ميليون سلول در مترمكعب) و حداكثر آن در زمستان (1±289 ميليون سلول در مترمكعب) ثبت گرديد. حداكثر زي توده (در لايه نوري) نيز در فصل زمستان (2±1323 ميلي گرم در مترمكعب) بود، در حالي كه حداقل آن در تابستان (56±188 ميلي گرم در مترمكعب) مشاهده گرديد. تراكم فيتوپلانكتون لايه نوري در ناحيه مياني (نيم خط هاي تنكابن تا بابلسر) داراي حداكثر (27±186 ميليون در مترمكعب) و در ناحيه غربي داراي حداقل (11±100 ميليون در مترمكعب) بود. زي توده در ناحيه هاي مياني و غربي با ميانگين (74±584 ميلي گرم در مترمكعب) داراي ميزان بيشتري نسبت به ناحيه شرقي (19±437 ميلي گرم در مترمكعب) بود. همچنين ميانگين تراكم و زي توده فيتوپلانكتون لايه نوري در كليه فصول، در ايستگاه با عمق 10 متر داراي حداكثر ميزان بوده و پس از آن به سوي مناطق عميق تر دريا(عمق 100 متر) از ميزان آن كاسته شد ولي اختلاف معني داري از تراكم و زي توده فيتوپلانكتون در هر يك از لايه هاي نمونه برداري از ساحل تا دورتر از ساحل ديده نشد(p>0.05).
جايگزيني فصلي شاخه ها به نحوي بود كه در بهار شاخه هاي باسيلاريوفيتا و پيروفيتا به ترتيب با40 و 29 درصداز مجموع تراكم فيتوپلانكتون غالب گرديدند. در پاييز نيز باسيلاريوفيتا (57 درصد) مرتبه نخست غالب را بدست آورد ولي رتبه دوم را سيانوفيتا (28درصد) بدست آورد. در تابستان سيانوفيتا با 92 درصد و در زمستان باسيلاريوفيتا با94درصد از مجموع تراكم فيتوپلانكتون غالبيت مطلق را دارا گرديدند.
غناي گونه اي در نواحي شرقي ، مياني و غربي به ترتيب 119، 141 و 147گونه بود. شاخص شانون در لايه نوري (2.39) بيش از لايه زيرآن (2.04) بدست آمد. همچنين شاخص شانون و يكنواختي در ناحيه شرقي نسبت به دو ناحيه ديگر (مياني و غربي) پايين تر بود. شاخص شانون در بهار و پاييز (2.50 و 2.39) از تابستان و زمستان(0.96 و 1.69) بالاتر بود. ضمن آنكه شاخص يكنواختي نيز در فصول بهار و پاييز (0.50) بالاتر از تابستان و زمستان(0.21 و 0.36) گرديد.
گونه هاي Stephanodiscus hantzschii، Chrysochromulina sp. و Exuviaella cordata در فصل بهار، Oscillatoria sp. در تابستان، Thalassionema nitzschioides و Oscillatoria sp. در پاييز و Pseudonitzschia seriata و Cerataulina pelagica درزمستان ميانگين تراكم بالاتري را نسبت به ساير گونه ها در لايه نوري بدست آوردند. در زيرلايه نوري نيز گونه هاي غالب شباهت زيادي با لايه نوري داشته اند. اين بررسي همچنين نشان داد كه گونه هايPseudonitzschia seriata ، Oscillatoria sp. و Dactyliosolen fragilissima در هر سه ناحيه (غربي،مياني و شرقي) از ميانگين تراكم بالايي برخوردار بوده اند. هر چند كه تغييرات فصلي در تركيب گونه هاي غالب و تراكم فيتوپلانكتون تحت تاثير عوامل طبيعي يعني نور خورشيد، گرما ، جريانات رودخانه اي، باد و اختلاط عمودي آب صورت گرفته است، اما به نظر مي رسد كه شانه دار مهاجم به درياي خزر (با تغيير در سطح مواد مغذي و كاهش شكارگران فيتوپلانكتون) و نيز فعاليتهاي انساني (نظير تخليه آب موازنه كشتي ها و فاضلاب ها) اثر شديدي بر ايجاد و گسترش تغييرات در الگوي جمعيتي ( روابط كمي بين گونه هاي موجود) و ساختاري فيتوپلانكتون (تركيب گونه اي و گونه‌هاي غالب فصلي) گزارده اند. اين تغييرات عمدتاً با ظهور و جايگزيني گونه هاي جديد و مضر (داراي توانايي رشد و تكثير شديد) به جاي گونه هاي ساكن و بومي همراه بوده است.
چكيده انگليسي :
Abstract:
The Study of phytoplankton in the Caspian Sea was substantially started in the 1990s with the aim to produce and record data. phytoplankton study in this area became more important because of the occurance of some ecological events in recent years (such as bloom and arrival invader species). The study was seasonally conducted in western (Giulan province) to eastern coast (Golestan province) at 8 transects (Astra, Anzali, Sefidrud, Tonekabon, Nowshahr, Babolsar, Amirabad and Bandar Turkman) from inshore (5 m depth) to offshore (100 m). 476 samples were collected to study quantification and qualification of phytoplankton in 2009-2010. Results showed that 195 species of phytoplankton were identified in 8 phylums which were classified to Bacillariophyta (81 species), Pyrrophyta (33 species), Cyanophyta (28 species), Chlorophyta (38 species), Euglenophyt (11 species), Xantophyta (1 species), Chrysophyta (2 species) and Haptophyta (1 species). Abundance and biomass of phytoplankton were significantly different between euphotic layer (0 to 20m depths) and aphotic layer (50 to 100m depths) (p<0.05). Minimum and maximum of phytoplankton abundance at euphotic layer were observed in spring (49±14 million/m3) and winter (289±10 million/m3), respectively. Minimum and maximum of phytoplankton biomass at euphotic layer were observed in summer (188±56 mg/m3) and winter (1323±20 mg/m3), respectively. In addition, minimum and maximum of phytoplankton abundance at euphotic layer were observed in western region (100±11 million/m3) and central region (186±27 million/m3), respectively. Mean of phytoplankton biomass at euphotic layer of western and central regions (584±74 mg/m3) was higher than eastern region (473±19 mg/m3). Abundance and biomass of phytoplankton were high in inshore (10m depth) in all seasons and decrease to offshore (100m depth), but the difference of abundance and biomass was not significant between inshore and offshore (p>0.05).
In spring, Bacillariophyta and Pyrrophyta with 40% and 29% of total abundance were dominant phylum at euphotic layer. In fall, Bacillariophyta (57% of total abundance) and Cyanophyta (28% of total abundance) were the first and second dominant phyla. While in summer and winter the predominant phyla was made by Cyanophyta (92% of total abundance) and Bacillariophyta (94% of total abundance) respectively.
Species richness in western, central and eastern regions was 119, 141 and 147 respectively. Shannon index was 2.39 and 2.04 at euphotic layer and below photic layer, respectively. Shannon and evenness indices in eastern region was lower than western and central regions. Meanwhile, Shannon index in spring and autmn (2.50 and 2.39) was higher than summer and winter (0.21 and 0.36).
In photic layer, dominant species were Stephanodiscus hantzschii Chrysochromulina sp. and Exuviaella cordata in spring. While Oscillatoria sp. was the predominant species in summer. In fall, dominant species contained Thalassionema nitzschioides and Oscillatoria sp. Finally, Pseudonitzschia seriata and Cerataulina pelagica made the most abundance species in winter. The dominant species in the below phoyic layer was very similar to photic layer. The mean abundance of Pseudonitzschia seriata ، Oscillatoria sp. and Dactyliosolen fragilissima was higher than other species in all regions of study area (west, middle and east).
Seasonal succession of dominant species were under the influence of natural factors such as sunlight, heat, river currents, wind and vertical mixing of water. However it seems that the invasion of ctenophore into Caspian Sea (with change in nutrient levels and decline of phytoplankton predator) and also human activities (i.e. water balance of ships and discharge of sewage) are severely impact on seasonal dominant species, pattern of species composition and relative abundance of species. These changes mainly accompany with appearance of new and harmful species (with the ability of severe proliferation)
severe proliferation) and displacement of native and dwell species
كليدواژه :
فيتوپلانكتون , تنوع , فراواني , زي توده , درياي خزر , ايران
اطلاعات نشر :
تهران ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر
مشخصات ظاهري :
مصور (رنگي)، جدول، نمودار
فروست :
موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 40749
