مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تحليلي بر كار برد هورمون ها در آبزي پروري

چكيده فارسي :

استفاده از هورمون ها ، يكي از روش هاي كنترل توليد مثل و رشد ماهي ها در آبزي پروري است كه مطالعه ساختار ، عملكرد و اثر گذاري آنها، در برنامه هاي كاري بسياري از محققين قرار گرفته است. دنياي كنوني نيازمند شناخت هورمون ها و بهره جستن از تكنيك هاي نوين بيوتكنولوژيك و فيزيولوژيك براي رسيدن به توليد اقتصادي و پايدار در جهت تامين نياز هاي جامعه و رفع مشكلات، كمبود ها و موانع موجود درحوزه آبزي پروري كشور مي باشد. بطور كلي، كاربرد هورمون در آبزي پروري عموماً معطوف به مسائلي نظير القاي تخم ريزي، ايجاد تك جنس نر يا ماده ، ايجاد بلوغ جنسي و يا عقيم سازي و در نهايت رشد ماهي مي باشد. عوامل متعددي نظير شرايط محيطي، نوع و ميزان تزريق هورمون ، مرحله رسيدگي گنادها، گونه مورد بررسي، همگي بر ميزان پاسخ دهي مولدين پس از القا هورموني تكثير موثر مي باشند . جزئيات القاء توليدمثل از گونه ايي به گونه ي ديگر وهمچنين بر اساس اهداف و ابزار متفاوت است. توسعه ي تكنيك هاي القاء توليدمثل در ماهي اين امكان را فراهم مي كند تا به مولد سازي و پرورش گونه هايي كه بطور طبيعي در شرايط پرورشي قادر به تكثير نمي باشند ، پرداخته شود و زمان تكثير ماهيان پرورشي را بتوان مطابق با چرخه ي توليد مثل دستكاري نمود. در بررسي حاضر ضمن مرور شناخت ساختار وعملكرد فيزيولوژيك هورمون ها به كاربرد آنها در زمينه هاي متعدد تكثير ، رشد، توليد جمعيت هاي عقيم و يا تك جنسي پراخته شده است. همچنين تحقيقات انجام شده تاكنون در كشور در زمينه القاي هورموني در ماهيان و نتايج حاصل از آنها مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج نشان داد كه با بررسي بيش از 52 مورد پروژه تحقيقاتي در زمينه هورمون تراپي در ماهيان در اغلب موارد بكار گيري هورمون ها در تكثير ماهيان تاثير گذار بوده است. مهمترين هورمون هاي بكار گرفته شده در آبزي پروري ايران شامل : انواع آنالوگ هاي GnRH ، انواع آنالوگ هاي LHRH ، HCG، تيروكسين و عصاره هيپوفيز مي باشد . - هورمون هاي استروئيدي از جمله 17 آلفا متيل تستوسترون و داروهاي مشتق شده از آن ، 17 بتا استراديول و داروهاي تركيبي آن، -انواع آنتاگونيست هاي دوپامين از جمله پيموزايد، كلرپرومازين، دامپريدون، متوكلوپراميد ، كه به تنهايي و يا در تركيب با هورمون هاي هيپوتالاموسي و يا هيپوفيزي مورد استفاده قرار گرفتند. - انواع داروهايي كه تركيب هورمون و آنتي دوپامين بوده مانند اوافكت و اواپريم -و مواد محرك زيستي ديگر مانند گنادورلين و پروستاگلندين ها شيوه هاي استفاده از اين مواد يا بصورت تزريق يك مرحله اي يا دو مرحله اي و با دز هاي مختلف بوده است و يا بصورت تزريقي با دز هاي مختلف و مدت زمانهاي مختلف انجام شده است. بديهي است كه راه و روش مديريت استفاده از يك تركيب خاص براساس مشخصات شيميايي تركيب، محل هدف، ميزن آسيب و مدت درمان (تزريق) مورد نياز متفاوت مي باشد . تزريق مستقيم در جريان خون به دليل رسانش سريع تركيبات ، يك تكنيك مناسب و قابل اطمينان بنظر مي رسد. در مطالعات مذكور روش تزريق مستقيم اغلب جهت القاي ريزش محصولات جنسي در ماهي ماده و نر و روش هاي خوراكي بيشتر براي ايجاد عقيمي و يا توليد جمعيت تمام نر يا تمام ماده در ماهي ها استفاده شده اند.

چكيده انگليسي :

Hormone trapy is common for control of breeding in aquaculture .Gonad construction as well as physiology of reproductive systems is also the main issues for many scientists. New technologies are engaged for hormone trapy targeting to commercial and sustainable aquaculture. In this study the results from research projects on hormone trapy were considered. All research projects in this area were studied. Most of the researches were focused on growth, feeding and reproduction. Also the main goals of some projects were inducing of maturation and induction to spawning. Moreover from 52 projects on hormone trapy most belong to breeding and spawning. The main hormones was HCG, GnRH, LHRH, Testosterone , Progesterone and 17 –B Estradiol. There were also some evidences for using of antidopamine such as domperidone, Pimozide and Clopromazine. Injection methods were mainly used for induction to spawning and oral administration was used for monosex production.