شناسه هاي افزوده :
قائني، منصوره ، همكار طرح , متين فر، محمد ، همكار طرح , جميلي، شهلا ، همكار طرح , شريف روحاني، مصطفي ، همكار طرح , معاضدي، جليل ، همكار طرح
چكيده فارسي :
تنوع گونه‌اي در آبزي‌پروري بر ميناي معرفي گونه‌هاي بومي و غيربومي با اهداف مختلف در چرخه آبزي‌پروري است. بر اساس گزارش سازمان خواربار و كشاورزي جهاني (فائو)، تعداد گونه‌هاي آبزي كه در سال 2013 در محيط‌هاي پرورشي توليد شده‌اند، 558 گونه بوده است. از اين رقم 130 گونه متعلق به ماهيان دريايي، 169 گونه ماهيان آب شيرين، 45 گونه ماهيان مهاجر، 62 گونه سخت‌پوستان، 25 گونه گياهان آبزي، 4 گونه محصولات آبزيان (مرواريد و...)، 98 گونه بي‌مهرگان آبزي و در نهايت 15 گونه متعلق به ساير آبزيان مي‌باشد. افزايش توليد در آبزي‌پروري جهاني نيز تا حد قابل توجهي مديون افزايش تنوع گونه‌اي است، و بيشترين سهم در توليد آبزي‌پروري متعلق به گونه‌هاي غيربومي مي‌باشد.
برنامه توسعه آبزي‌پروري در ايران نيز به افزايش تنوع گونه‌اي توجه خاصي داشته است، و طي نيم قرن گذشته تحقيقات و مطالعات گسترده‌اي در زمينه بيولوژي، فيزيولوژي، اكولوژي، تكثير و پرورش گونه‌هاي مختلف بومي و غيربومي صورت گرفته است. در صنعت آبزي‌پروري كشور تاكنون 27 گونه آبزيان غيربومي، 28 گونه آبزيان بومي و حدود 250 گونه آبزيان زينتي با اهداف مختلف آبزي‌پروري مورد مطالعه، تحقيق قرار گرفته و برخي در چرخه توليد تجاري وارد شده‌اند.
از مجموع حدود 55 گونه بومي و غيربومي مورد بررسي، در حال حاضر سهم گونه‌هاي بومي بسيار اندك است و بيشترين ميزان توليد در بخش‌هاي سردآبي، گرمابي و ميگو ماهيان دريايي متعلق به گونه‌هاي غيربومي است. در بخش ماهيان سردآبي، گونه قزل‌آلاي رنگين كمان غيربومي جايگاه نخست در توليد دارد، در حاليكه ماهي آزاد درياي خزر يا گونه رودخانه‌اي خال قرمز هنوز نتوانسته‌اند نقشي در توليد تجاري داشته باشند.
در گروه ماهيان گرمابي، توليد صرفاً تز گونه‌هاي غيربومي كپور چيني و كپور معمولي حاصل مي‌شوند، در حاليكه ماهيان بومي مثل بني، گطان، شيربت، شيزوتراكس و غيره سهمي در توليد تجاري ندارند.
در گروه ماهيان دريايي در جنوب و شمال كشور، عليرغم تحقيقات گسترده بر روي گونه‌هاي بومي اقتصادي، تاكنون اين گونه‌ها تنوانسته‌اند جايگاه شايسته در توليد داشته باشند و صنعت در حال شكوفايي آبزي‌پروري در قفس، بطور عمده متكي به گونه غيربومي سي‌باس مي‌باشد، گرچه آبزي‌پروري ميگوهاي دريايي، در دوره‌اي متكي به تكثير و پرورش گونه بومي سفيد هندي بود، اما در حال حاضر توليد ميگوهاي دريايي پرورشي بصورت انحصاري با استفاده از گونه غيربومي وانامي صورت مي‌گيرد.
در گروه ماهيان خاوياري كه در حال رشد و شكوفايي مي‌باشد، بيشترين ميزان توليد با استفاده از گونه بومي فيل ماهي صورت مي‌گيرد. در هر حال، صنعت آبزي‌پروري ايران نيز مثل اكثر كشورهاي ديگر بطور عمده بر استفاده از آبزيان غيربومي قرار دارد.
چكيده انگليسي :
Species diversity of aquaculture based on introduction of endemic and exotic species, for various object to aquaculture industry. AS FAO reports in 2012, about 558 different aquatic species have been used for aquaculture production. Among these, 130 marine fishes, 169 fresh water fishes, 45 species of migratory fishes, 62 crustacean, 35 aquatic plants, 4 aquatic products (pearl,), 98 invertebrates and finally 15 other aquatics included. Increasing of world aquaculture production depended on species diversity, and exotic species play the highest rank in this field.
Aquaculture development program in Iran emphasized special attention on species diversity since last half century. Wide studies and researches devoted on biology, and exotic species. Iran aquaculture industry studied 27 different exotic species, and 28 endemic species for aquaculture development and sea ranching program.
In addition, about 250 different ornamental aquatics, mainly non- native included in house- aquariums.
Six different exotic species have the main aquaculture production in cold water, warm water and sea water environments.
Rainbow trout is the main species in cold- water, while high valued endemic species of Caspian salmon has not any role in aqua culture production.
In warm water fish group, chines carps and common carp are main species, but endemic species same as shirbot, Gattan, Benny and Schizotrox have not used in aquaculture production.
Despite of wide researches on marine fishes of north and south sea, not endemic fishes included in aquaculture production.
The new developing production of marine fish relied on non- native fish.
Although specific duration of shrimp culture based on endemic species of Penaeus indicus, it is about of 10 years that shrimp production relied on exotic species of P.vannamei.
In case of sturgeon fish, this new enterprise based on endemic species of Huso huso.
Finally, the aquaculture industry of Iran same as most other countries relies on exotic species.
كليدواژه :
گونه‌هاي بومي , گونه‌هاي غيربومي , توسعه آبزي‌پروري , تنوع گونه‌اي
