1938

ارزيابي اثرات بوم شناسي پساب واحد هاي نمك زدا شهرستان بوشهر بر جوامع كفزي و پلانكتوني در شرايط آزمايشگاهي و ميداني

شريفي نيا، مسلم

كشاورزي فرد، مهرزاد ، همكار طرح , حسين خضري، پريسا ، همكار طرح , حق شناس، آرش ، همكار طرح , رمضانپورطبالونداني، زهره ، همكار طرح , آئين جمشيد، خسرو ، همكار طرح , دشتيان نسب، عقيل ، همكار طرح , قوام پور، علي ، همكار طرح , يگانه، وحيد ، همكار طرح , مرزباني، عبدالرسول ، همكار طرح

1400

وزارت‌ جهاد كشاورزي‌ - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور - پژوهشكده ميگوي كشور

اين مطالعه با هدف بررسي وضعيت بوم شناختي مناطق تحت تاثير پساب آب شيرين كن و مناطق به دور از اثرات آن طي چهار فصل نمونه برداري (زمستان، بهار، تابستان و پائيز) از زمستان 1398 تا زمستان 1399 در فاز ميداني با استفاده از ماكروبنتوزها (پارامتر زيستي) و فلزات سنگين (پارامتر آلودگي)، و فاز آزمايشگاهي با استفاده از ريزجلبك ها و كوپه پودها صورت گرفت. نمونه هاي ماكروبنتوز و رسوبات از 24 ايستگاه نمونه-برداري جمع آوري شدند. شاخص هاي زيستي (AMBI، M-AMBI و BENTIX) و شاخص هاي آلودگي (PERI و PLI) براي تعيين وضعيت بوم شناختي و كيفيت رسوب بكار گرفته شدند. در طول مدت زمان انجام اين مطالعه، 62 تاكسون (آرايه) ماكروبنتوز شناسايي گرديد، كه شامل 5 شاخه نرم ‌تنان (50 تاكسون متعلق به سه كلاس شكم پايان، دوكفه اي ها و ناوپايان)، كرم هاي حلقوي (9 تاكسون متعلق به كلاس پرتاران)، شاخه خارپوستان (2 تاكسون) و شاخه بندپايان (1 تاكسون) شدند. در مجموع بيشترين تعداد گونه ماكروبنتوز متعلق به كلاس شكم-پايان با 35 تاكسون با مجموع فراواني 45/56% بود. دوكفه اي ها با مجموع فراواني 35/19% از كل فراواني با 12 تاكسون دومين گروه غني به لحاظ تعداد تاكسون را شامل شدند. كلاس كرم هاي پرتار با 9 تاكسون 51/14درصد مجموع فراواني را شامل شدند. شاخص هاي تنوع زيستي كاهش معناداري را در مناطق تحت تأثير نزديك به ساحل و خروجي پساب آب شيرين كن نشان دادند (05/0 > P). شاخص AMBI همبستگي منفي و معنا داري را با شاخص هاي شانون و مارگالف نشان داد. نتايج حاصل از همبستگي بين شاخص هاي زيستي با ميزان كل مواد آلي (TOM) نشان داد، كه تنها شاخص AMBI داراي همبستگي مثبت و معني دار با كل مواد آلي مي باشد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد شاخص هاي زيستي AMBI، M-AMBI و BENTIX شاخص هاي مناسبي براي ارزيابي وضعيت زيست محيطي بوم سازگان هاي ساحلي و تفكيك نواحي با حداقل تاثير فعاليت هاي انساني از مناطق تحت تاثير اين فعاليت ها مي باشند و مي توانند به عنوان ابزار مديريت قوي در برنامه هاي پايشي در مناطق ساحلي استفاده شوند. طبق نتايج حاصل از شاخص هاي مبتني بر غلظت فلزات سنگين، مقادير عامل آلاينده براي عناصر Zn، Pb و Cd در رسوبات نمونه برداري شده تمام ايستگاه ها در طول چهار فصل نمونه برداري كمتر از يك بود، كه نشان دهنده "آلودگي كم" توسط اين عناصر مي باشد. مقادير عامل آلاينده براي عنصرCu در رسوبات برخي از ايستگاه هادر محدوه 1 < Cf < 3 قرار گرفتند، كه نشان دهنده "آلودگي متوسط" در اين ايستگاه ها مي باشد. دامنه تغييرات شاخص بار آلودگي (PLI) در ايستگاه هاي مورد مطالعه كمتر از 1 محاسبه گرديد كه نشان دهنده "عدم وجود آلودگي" در اين ايستگاه ها مي باشد. مقادير درجه آلودگي (Cd) در رسوبات نمونه برداري شده تمام ايستگاه ها در طول چهار فصل نمونه برداري كمتر از 6 بود، كه نشان دهنده "درجه پايين آلودگي" مي باشد. ميزان شاخص ارزيابي ريسك بوم شناختي (PERI) در رسوبات نمونه برداري شده تمام ايستگاه ها در طول چهار فصل نمونه برداري كمتر از 95 بود، كه نشان دهنده "ريسك بوم-شناختي پايين" مي باشد. علاوه بر بررسي تاثير پساب آب شيرين كن ها در فاز ميداني، اين مطالعه اثرات بوم سم-شناسي قرار گرفتن در معرض شوري هاي مختلف را بر روي سطوح مختلف تغذيه اي موجودات دريايي مانند گروه هاي فيتوپلانكتوني (دو گونه ريزجلبك) و زئوپلانكتوني (پاروپايان) را نيز مورد ارزيابي قرار داد. نتايج اين آزمايشات نشان داد كه تراكم ريزجلبك ها و فرواني و ميزان بقاي پاروپايان در پاسخ به اثرات افزايش ميزان شوري پاسخ هاي منفي اي را نشان دادند. البته ذكر اين نكته لازم است كه اثر شوري در هر گونه جانوري يا گياهي مي تواند به خصوصيات اكولوژيكي-فيزيولوژيكي موجودات مورد آزمايش از جمله ظرفيت سازگاري ارگانيسم، زمان قرار گرفتن در معرض، محيط هاي زيست آنها و منشا گونه ها و غيره مربوط باشد. در مجموع، اين يافته ها مي توانند در ارائه راهبردهاي موثر تر و هدفمندتر براي توسعه بهتر شيوه هاي مديريت مناطق ساحلي مفيد باشند

The aim of this study was to investigate the ecological status of areas affected by desalination effluent and areas far from its effects during four sampling seasons (winter, spring, summer and autumn) from winter 2019 to winter 2020 in the field phase using macrobenthos (biological parameter) and heavy metals (contamination parameter), and the laboratory phase was performed using microalgae and copepods. Macrobenthos and sediment samples were collected from 24 sampling stations. Biotic indices (AMBI, M-AMBI and BENTIX) and pollution indices (PERI and PLI) were used to determine the ecological status and sediment quality. During this study, 62 macrobenthos taxa (arrays) were identified, including 5 mollusks (50 taxa belonging to three classes of Gastropods, Bivalves and Scaphopoda), Annelids (9 taxa belonged to the class Polychaeta), echinoderms (2 taxa) and arthropods (1 taxa). In total, the highest number of macrobenthos species belonged to the class of Gastropods with 35 taxa with a total frequency of 56.45%. Bivalves with a total frequency of 19.35% of the total frequency with 12 taxa were the second richest group in terms of number of taxa. The class of polychaetes with 9 taxa included 14.51% of the total frequency. Biotic indices showed a significant decrease in the affected areas near the coast and desalination effluent (P <0.05). The AMBI index showed a significant negative correlation with the Shannon and Margalf indices. The results of the correlation between biological indices and total organic matter (TOM) showed that only AMBI index has a positive and significant correlation with total organic matter. The results of this study showed that AMBI, M-AMBI and BENTIX indices are suitable indicators for assessing the environmental status of coastal ecosystems and separating areas with minimal impact of human activities from areas affected by this activity, and can be used as a strong management tool in monitoring programs in coastal areas. According to the results of indicators based on the concentration of heavy metals, the pollutant values for Zn, Pb and Cd in the sampled sediments of all stations during the four sampling seasons were <1, indicating "low pollution". Contaminant values for the element Cu in the sediments of some stations were in the range of 1