مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي تاثير پژوهش‌ با رويكرد آلتمتريكس: (مطالعه موردي: منتخبي از توليدات علمي ايران نمايه‌شده در پايگاه اسكوپوس)

چكيده فارسي :

با توجه به رشد روزافزون استفاده از وب اجتماعي و ابزارهاي آن به‌ عنوان بستر انتشار بروندادهاي پژوهشي و ارتباطات علمي، ضرورت ارزيابي و داوري كيفيت آن دسته از پژوهش‌هاي علمي كه از طريق اين بستر منتشر مي‌شوند، بيش از پيش وجود دارد. در پژوهش حاضر كه يك مطالعه كاربردي است و با هدف اصلي بكارگيري شاخص‌هاي جايگزين (آلتمتريكس) به‌ عنوان راه‌ حلي براي بررسي اثرگذاري فعاليت‌هاي پژوهشي در رسانه‌هاي اجتماعي انجام شده است. جامعه پژوهش عبارت است از مقاله‌هاي منتشر شده پژوهشگران ايراني در حوزه‌‌هاي موضوعي علوم كامپيوتر و علوم اجتماعي كه در بازه زماني 2014 تا 2018 در پايگاه استنادي اسكوپوس نمايه‌ شده‌اند و به‌ دليل دارا بودن شناساگر شي ديجيتال (DOI)، امكان رصد فعاليت آلتمتريك آنها وجود دارد. به‌ منظور بررسي حضور و ميزان انتشار بروندادهاي پژوهشي در رسانه‌هاي اجتماعي و نيز سنجش ميزان تأثير آنها، از اطلاعات برخي از مهم‌ترين ارائه‌دهندگان خدمات آلتمتريكس از قبيل آلتمتريكس‌اكسپلورر و پلام‌آناليتيكس استفاده شد. مقالات پژوهشگران ايراني در حوزه علوم اجتماعي حدود 12 درصد و در حوزه علوم كامپيوتر تنها حدود چهار درصد از مجموع مقالات بازيابي شده را تشكيل مي‌دهد. مهم‌ترين رسانه‌هاي اجتماعي منتشركننده مقالات پژوهشگران ايراني در هر يك از دو حوزه موضوعي فوق به‌ ترتيب عبارتند از: مندلي، توييتر و فيسبوك. با توجه به پايين‌بودن ميزان ضريب همبستگي دو متغير همكاري علمي پژوهشگران و ميزان تأثير توليدات علمي، به‌ نظر مي‌رسد افزايش تعداد نويسندگان مقالات در دو حوزه موضوعي فوق، تأثير قابل توجهي در نمره آلتمتريك اين مقالات ندارد. نتايج آزمون همبستگي وجود رابطه آماري معنادار و ضعيفي را ميان دو متغير دسترسي آزاد مجلات و ميزان تأثير علمي مقالات (نمره آلتمتريك) در حوزه علوم اجتماعي نشان مي‌دهد؛ در حالي كه در حوزه علوم كامپيوتر رابطه ‌آماري معني‌دار بين دو متغير فوق مشاهده نشد. همچنين با توجه به وجود همبستگي بين دو متغير كيفيت مجلات منتشركننده مقالات و عملكرد آلتمتريك آنها در هر دو حوزه موضوعي مورد مطالعه مي‌توان نتيجه گرفت مقالات منتشرشده در مجلات با شاخص‌هاي كيفيت بالاتر، داراي نمره آلتمتريك بيشتري بوده و از ميزان حضور بيشتري در رسانه‌هاي اجتماعي برخوردار هستند.