چكيده فارسي :
شانه دار Mnemiopsis leidyi از طريق آب توازن كشتي در اوايل دهه 1980 وارد درياي سياه و سپس در سال 1998 به درياي خزر راه يافت. نتايج بررسي مستمر در منطقه جنوبي درياي خزر نشان مي‌دهد كه از سال 1380 تاكنون زيتوده شانه دار مهاجم دچار نوسانات ساليانه بوده است . بنابراين در اين پروژه به بررسي تراكم و پراكنش شانه دار M. leidyi در منطقه جنوبي درياي خزر در 8 نيم خط (ترانسكت) در طول ساحل از اعماق 5 تا 100 متر در سال 1388 به اجرا درآمد. ترانسكت هاي انتخابي در مناطق غربي (آستارا، انزلي، سفيد رود)، مياني (تنكابن، نوشهر، بابلسر) و شرقي (بندر اميرآباد و بندرتركمن) واقع گرديدند. نمونه برداري از شانه دار با استفاده از تور METU Net با چشمه500 ميكرون و قطر دهانه 50 سانتي متر در لايه هاي مختلف آبي انجام شد.
نتايج اين تحقيق نشان داد ميانگين سالانه تراكم و زيتوده شانه دار بترتيب 7±59 (خطاي استاندارد± ميانگين)عدد در مترمكعب و43/0±40/3 (خطاي استاندارد± ميانگين)گرم بر مترمكعب بوده است. پراكنش فصلي شانه دار نيز بيانگر آن است كه بيشترين ميزان تراكم شانه‌دار در فصل پاييز با16±107(خطاي استاندارد± ميانگين) عدد در متر مكعب و حداكثر زيتوده آن در فصل تابستان 45/1±60/8(خطاي استاندارد± ميانگين) گرم در متر مكعب تعيين گرديد. در نيم خط ها بيشترين ميزان تراكم شانه دار در منطقه اميرآباد با 245 عدد در مترمكعب در فصل پاييز و بيشترين زيتوده در نيم خط اميرآباد با 3/18 گرم در متر مكعب در فصل تابستان مشاهده شد. كمترين ميانگين زيتوده فصلي مربوط به فصل زمستان07/0±30/0(خطاي استاندارد± ميانگين) گرم در متر مكعب محاسبه گرديد. در بررسي آماري ، ميانگين تراكم شانه دار در فصول مختلف با هم اختلاف معني دار داشته (p<0.05) ولي در نيم خطهاي مختلف با هم اختلاف معني دار نداشته اند(p<0.05) . نتايج پراكنش منطقه اي شانه دار مهاجم در منطقه جنوبي درياي خزر نشان داد كه منطقه شرقي نسبت به دو منطقه مياني و غرب از تراكم بيشتري برخوردار مي باشد، همچنين بررسي زيتوده اين سه منطقه نشان داد كه منطقه شرق زيتوده بالاتري دارد .
بررسي لايه هاي آب در فصل بهار نشان داد كه بيشترين ميزان تراكم و زيتوده شانه دار بترتيب با 24 عدد در متر مكعب و 15/3 گرم در متر مكعب در لايه 5-0 متري مشاهده شد. در فصل تابستان بيشترين ميزان تراكم بترتيب با 340 عدد در متر مكعب در لايه 5-0 متري و بيشترين زيتوده با 15 گرم در متر مكعب در لايه 20-0 متري مشاهده شد و در فصل پائيز بيشترين ميزان تراكم و زيتوده بترتيب با 211 عدد در متر مكعب و 7/4 گرم در متر مكعب در لايه 10-0 متري مشاهده شد و در فصل زمستان بيشترين ميزان تراكم و زيتوده بترتيب با 37 عدد در متر مكعب و 1 گرم در متر مكعب در لايه 20-0 متري مشاهده گرديد.
نتيجه اينكه، همبستگي بين شانه دار و دماي آب بالا بوده است بطوريكه ميانگين تراكم و زيتوده شانه دار درماههاي سرد سال كاهش داشت. با توجه به اطلاعات بدست آمده، تراكم شانه دار از غرب به شرق اگرچه به طور نامحسوسي بر تعداد افزوده مي گردد ولي اندازه شانه دار كوچكتر بوده است. همچنين ميانگين تراكم و زيتوده نسبت به سال گذشته (1387) روند كاهشي داشته است كه اين كاهش بيانگر شرايط نامناسب از لحاظ وجود غذا و عوامل محيطي ميتواند باشد.
چكيده انگليسي :
Abstract:
The ctenophora, Mnemiopsis leidyi (M. leidyi) was appearance in the early 1980s through ballast water into the Black Sea, and then in the Caspian Sea in 1998. The results of monitoring studies in the southern part of Caspian Sea showed that abundance and biomass of M. leidyi have fluctuated since 1380, up to now. The main aims of this study were determined abundance, biomass, frequency, and distribution of M. leidyi in eight transects along the coast in depths of 5-100 m which carried out in 2009-2010. The sampling area was selected three zones which comprised western (Astara, Anzali, Sefidroud), center (Tonekabon, Noshahr, Babolsar) and Eastern (Bandar Amir Abad, Bandar Turkmen). The M. leidyi were samples using METU Net with mesh size 500 microns and diameter of 50 cm at the different layers.
The results of current study showed that the annual mean abundance and biomass of M. leidyi were 7 ± 59 m and 43 / 0 ± 40 / 3 g per cubic meter, respectively. The maximum abundance of M. leidyi was observed in autumn with mean 107±16 specimens in per cubic meter, and also the highest biomass obtained with mean 45 / 1 ± 60 / 8 g in per cubic meter in summer. In fall, the highest abundance of the ctenophore was 245 specimens in per cubic meter in Amirabad zone, and in summer, the maximum biomass was 18.3 g per cubic meter in Amirabad zone as well. The lowest biomass was gained in winter with mean (±SD) 0.30± 0.7g per cubic meters. There is a significant different between abundance of ctenophore and varies season (p<0.05) but no significant different between transects (p>0.05).
The results showed that the abundance of M. leidyi in the east area was more than the west and middle areas but the biomass in west area was more than the others. In spring, the highest abundance and biomass obtained with 24 specimens and 3 g per cubic meter in layers 0-5 m, respectively. In summer, the highest abundance with 340 specimens was gained in layers 0-5 m and biomass with 15 g per cubic meter in layers 0-20 m were found. In fall, the highest abundance and biomass obtained with 211 specimens and 4.73 g per cubic meter in layers 0-10 m, respectively. Finally, in winter, the highest abundance and biomass were attained with 37 specimens and 1 g per cubic meter in layers 0-20, respectively.
In conclusion, there is a positive correlation between ctenophore and water temperature. Consequently, the abundance of M. leidyi was increased from west to east, but the highest population was with the smaller size groups. The abundance and biomass of current study has been decline compare to previous year (1387). This decrease probably reflects the poor conditions of food and environmental factors.
كليدواژه :
منطقه جنوبي درياي خزر , Mnemiopsis leidyi , تراكم , زيتوده
