885

تعيين تاثير مزارع پرورش ماهيان سردآبي بر كيفيت آب رودخانه هاي حوزه آبريز سد طالقان

دادگر، شهرام

نگارستان، حسين ، همكارطرح , چهرزاد، فربد ، همكارطرح , رزمي، كميل ، همكارطرح , فايضي، محمدرضا ، همكارطرح , نوراني، حسين ، همكارطرح , شيخ، غفور ، همكارطرح , رادخواه، كورس ، همكارطرح

1395

وزارت ﺟﻬﺎد ﮐﺸﺎورزي - ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞﮐﺸﺎورزي - ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر

در اين تحقيق ميزان آلايندگي فعاليت‌هاي دو مزرعه پرورش ماهي قزل‌آلاي رنگين كمان واقع بر روي سرشاخه‌هاي رودخانه شاهرود در حوضه سد طالقان، با استفاده ازشاخص زيستي خانواده هيلسنهوف ‭ (HFBI) ‬به روش ارزيابي سريع ‭(Rapid bio assessment) ‬با هدف ارزيابي وضعيت آلودگي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج به‌دست آمده از شاخص زيستي با پارامترهاي فيزيكي-شيميايي و آلودگي رودخانه‌هاي تحت تأثير اين مزارع، مقايسه شد. نتيجه بررسي متغيرهاي‭BOD‬5، ‭COD‬، فسفركل ‭(TP) ‬و نيتروژن كل ‭(TN) ‬ميزان آنها را در محدوده استاندارد خروجي پساب سازمان حفاظت محيط زيست نشان داد. اما در مورد پارامترهاي ‭pH ‬و كدورت مقادير اندازه‌گيري شده بيش از استاندارد مذكور بود. بررسي روند تغييرات فراواني كفزيان درشت بر اساس اين مطالعه نشان داد كه در محدوده مطالعاتي بيشترين فراواني آنها مربوط به خانواده ‭Chironomidae ‬از حشرات راسته دوبالان ‭(Diptera) ‬با ميانگين كل فراواني ‮‭11/6‬ عدد در متر مربع و پس از آن خانواده ‭Elmidae ‬از راسته قاب‌بالان ‭(Coeloptera) ‬با ميانگين كل فراواني ‮‭10/0‬ عدد در مترمربع بود. نتيجه محاسبه شاخص زيستي هيلسنهوف بر اساس انواع و فراواني كفزيان نشان داد كه در محدوده رودخانه خچيره، وجود مزرعه پرورش ماهي قزل آلاي رنگين كمان (با توجه به عدم وجود مراكز جمعيتي و آلاينده‌هاي ديگر در بالادست) منجر به كاهش درجه كيفي اين رودخانه به ميزان يك درجه از كيفيت متوسط در ايستگاه بالادست مزرعه (ايستگاه1)، به كيفيت متوسط ضعيف در ايستگاه پايين دست مزرعه (ايستگاه2)،در زمان نمونه‌برداري مي‌گردد. اما وجود مزرعه پرورش ماهي بر كيفيت شاخه اصلي رودخانه شاهرود كه از دبي بالاتري برخوردار است، مؤثر نبوده و در ايستگاه‌هاي شماره 3 و 4 واقع در قبل و بعد از ورودي سرشاخه خچيره در شاخه اصلي شاهرود، تغييري در شاخص زيستي هيلسنهوف مشاهده نگرديد. در سرشاخه حسنجون وضعيت كيفي بالادست مزرعه پرورش ماهي، با توجه به وجود مراكز جمعيتي، از نظر شاخص زيستي هيلسنهوف در زمان نمونه‌برداري بدبود كه در اثر روند خودپالايي سرشاخه، اين وضعيت بهتر شده و در پايين‌دست مزرعه شاخص، وضعيتمتوسطرا نشان داد. شاخه اصلي رودخانه شاهرود در اثر ورود سرشاخه حسنجون، از وضعيت خيلي خوب در ايستگاه 7 به وضعيت بد در ايستگاه 8 تنزل پيدا كرد كه تأثير ورود آلاينده‌هاي ناشي از اين سرشاخه را به شاخه اصلي رودخانه، نشان داد. نتايج حاصل از مقايسه فاكتورهاي فيزيكي-شيميايي و زيستي به دست آمده در اين مطالعه نشان داد كه در زمان نمونه‌برداري (ارديبهشت ماه)، مزارع پرورش ماهي موجود بر كيفيت شاخه اصلي رودخانه شاهرود تأثير منفي نداشتند.

The result of chemical examination on samples demonstrates that most of assessed parameters met the environmental standards. The trend of BOD5 changes showed a decrease due to recreation of the rivers in the both studied points (1-4 stations of Khochireh zone and 5-8 Hassanjun zone). Therefore, aquaculture activities did not play a significant role in enhancing the instant organic load (p<0.05). Investigating the amount of total phosphorous revealed that Khochireh zone owned less pollutant consists of phosphorous compounds in comparison to Hassanjun zone. Hilsenhoff was an applied to determining the amount of pollution of assessed rivers. Biological and chemical examination of the Hassanjun, Khochireh and the main branch of Shahrud River was organized and done in May, 2012 by fast sampling method. Also monitored levels of total phosphorous showed the both rivers experienced an increase in downstream compared to upstream. The trace of frequency variation of macro benthos showed that Chironomidae and Elmidae families which are from Diptera and Coeloptera orders considered as the most crowded populations of macro benthos in the study zone with the total frequency average of 11.6 and 10.0 per square meter. The result of studying on macro benthos based on Hilsenhoff biological index elaborated in Khochireh zone the activity of aquaculture industry (without any urban zone and other industries) led to deteriorate the water quality from average in station 1 to average –weak in station 2 whereas, fish farms couldn’t affect the quality of main branch of Shahroud river due to higher volume, so didn’t any significant change in third and fourth station. In the Hassanjun River at the upstream of the fish farm the water quality seems to be never appropriate, that be alleviated to average in downstream. The main branch of Shahroud River was affected due to admixture with hassanjun River; therefore turned the quality from very good in station 7 to bad in station 8, obviously due to the low quality of Hassanjun River. To conclude, the chemical and biological investigation illustrate aquaculture activity throughout the Shahroud River affects the water quality in an ignorant level which is offset by recreation ability of the river. However, other types of pollutants which are emitted by other industries decrease the water quality of studied zone particularly at the downstream and entrance of the Taleghan dam. Keywords: Hilsenhoff Family Biological Index (HFBI), Macrobenthos, Qualitative impacts of Rainbow Trout fish farms, Rapid Bioassessment, Taleghan dam.

شاخص زيستي خانواده هيلسنهوف ‭(HFBI)‬ , كفزيان درشت , اثرات كيفي مزارع پرورش قزل آلاي رنگين كمان

تهران موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور

جدول، رنگي، مصور، نمودار

موسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور 46537

كتابنامه: ص. 29

حوضچه هاي پرورش ماهي , ماهي هاي پرورشي- حوضچه ها , آب- كيفيت- ارزشيابي , حوضه آبريز سد طالقان

3

ت151د

639