مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - فن شناسي و بررسي امكان ساخت كاغذهاي قديمي (سمرقندي ) براي مرمت

چكيده :

كاغذ يكي از اختراعات مهم بشري مي باشد كه در قديمترين ايام مورد توجه بوده و امروزه آثار ارزشمندي از موضوعات مختلف بر روي آن نقش بسته است كه مزين بخش موزه ها، كتابخانه ها و مجموعه هاي خصوصي مي باشد و همچنين اين ماده نقش و سهم بسزايي را در انتقال افكار و رشد دانش بشري داشته است . كاغذ سمرقندي يكي از انواع مرغوب كاغذهاي ايراني است كه قدمت و تاريخ ساخت آن بيشتر از ساير كاغذها مي باشد. در اين رساله تعداد 20 نمونه مستند و با تاريخ مشخص از كاغذهاي سمرقندي متعلق به قرون گذشته ، مورد بررسي قرار گرفته است . و پس از شناسايي الياف مواد متشكله آن با توجه به نوع بافت - ضخامت و ... ساير مشخصات ، اين نوع كاغذ بصورت دست ساز تهيه گرديد كه بتوان آن را در مرمت آثار كاغذي (سمرقندي ) بكار برد. تاريخ ساخت اين نوع كاغذ در سمرقند به حدود 751 ميلادي مي رسد و ايرانيان پس از آنكه كاغذسازي را از چيني ها آموختند، تونستند، مواد خامي را (الياف پوست توت و جوانه هاي تازه گياه بامبو) كه چيني ها از آن براي كاغذسازي استفاده مي كردند، بدليل در دسترس نداشتن آن در نواحي سمرقند، از مواد ديگري استفاده نمايند. در بررسي و شناسايي الياف نمونه هاي مورد مطالعه ، از دو روش استفاده گرديد. 1- روش شناسايي از طريق معرفهاي رنگي و 2- روش ميكروسكوپي و تهيه برش هاي طولي و عرضي او الياف (به لحاظ شناخت مرفولوژيكي ) كه روشهاي آزمايش در رساله به تفصيل آورده شده است ، از نتيجه اي كه از اين بررسي بدست آمده و همچنين مطالعات تطبيقي و تاريخي مشخص گرديد كه الياف كاغذهاي سمرقندي از برآمده و الياف مورد نظر را پس از طي مراحلي از قبيل خيساندن ، جوشاندن با مواد قليايي ، كوبيدن ، قالب گيري ، خشك كردن ، آهارزدن و پرداخت كردن بصورت ورق كاغذ درآورده كه از لحاظ فيزيكي ...