كليدواژه زبان طبيعي :
دستورزبان فارسي , زبان و زبان شناسي , تركيب , دوگان سازي , ساختمان واژه , زبان فارسي , اشتقاق , فرآيندهاي واژه سازي
چكيده :
پژوهش حاضر نگاهي است به ساختمان واژه در فارسي امروز و امكانات تركيبي و اشتقاقي آن در چهار مقوله دستوري اسم ، صفت ، فعل و قيد كه با فهرستي از وندهاي زاياي فارسي بدست داده شده است . بايد توجه داشت كه اغلب تركيبات زباني عناصر تركيبي را از مقوله خود خارج كرده و كلمه جديد را در مقوله ديگري مي سازند. حال اگر تركيب دو واژه در همان مقوله باقي بماند آن را تركيب و گرنه اشتقاق مي گويند. تركيبات تركيبي در هر يك از مقولات چهارگانه مذكور به شرح زير است : فرآينده تركيب و مقوله اسم : در اين فرآيند واژه قاموسي بدون اينكه تغيير در مقوله هر يك از واژگان بدهند با يكديگر تركيب شده و اسم مركب مي سازند. تركيبهاي اسم ساز عبارتند از: خرمگس ، روزنامه . فرآيند تركيب ومقوله فعل : در اين فرآيند از تركيب اسم يا صفت با يك فعل ، افعال مركب بوجود مي آيند. ملاك در تشخيص فعل مركب ، ملاك معنايي است . بدين معني كه فعل مركب به فعلي مي گويند كه اجزاء آن رويهمرفته داري يك مفهوم باشد. تركيبهاي فعلي عبارتنداز: شتافتن = شتاب + كردن ، گزيدن = گزين + كردن فرآيند تركيب و مقوله صفت : منظور از صفت در اينجا صفات مركبي است كه متشكل از اجزايي باشند كه بتوان هر يك از اجزاء را به معني ديگر در گفتار بكار برد. امامعني مجموع اجزاء غيراز معني جداگانه هر يك باشد و نقش كلي آنها توصيف ماده يا توصيف واژه هاي جانشيني باشد. تركيبهاي صفت ساز عبارتنداز ماهرو، سنگدل .
