مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تجزيه و تحليل قصايد زهديه و توحيديه حكيم سنايي غزنوي

چكيده :

اگر بخواهيم سير ادبيات منظوم عرفاني را در زبان فارسي به بررسي نشسته ، سرچشمه رود خروشان عشق به حق و معاني بلند آسماني را كه در پهندشت سرودهاي دلاويز و اشعار نغز و پرمغز حافظ، مولوي ، عطار و امثال ايشان جاري است ، بيابيم و ريشه هاي استوار هنر قد برافراشته آنان را بجوييم ، بايد به قرن ششم هجري برگرديم و به طنين آبشار بلند و زيباي سروده هاي دل انگيز، شورآفرين ، زهدآميز، حكمت خيز و استوار و رنگارنگ حكيم سنايي غزنوي گوش جان بسپاريم . اين عادف پاكباز، نخستين شاعري است كه انديشه ها و ديدگاههاي مكتب تصوف و تعاليم و اندرزهاي صوفيانه و لطايف عرفاني را با شيوه اي سنجيده و استوار، با ذوقيات شعري آميخت و جامه زيباي نظم شيوا و رساي خود را بر اندام سخنان بلند و معاني دلپسند آميخته با شور و حال عاشقانه پوشانيد و راهي نو را در عالم شعر فارسي گشود و زمينه هاي گسترش و اوجگيري آن را فراهم نمود. از جمله اشعار در خور بررسي و تحقيق حكيم ، قصايد دلاويز، پخته و استوار، و متنوع زهديه و توحيديه اوست كه در عالم شعر فارسي كم نظير يا بي نظير است . رساله حاضر، به منظور آشنايي هرچه بيشتر پژوهندگان و ادب دوستان با اين قصايد، در هشت فصل تنظيم شده ، كه فصل اول تا پنجم ، به معرفي جايگاه سنايي در شعر فارسي و عالم عرفان ، و نشان دادن سير زندگاني و افكار و احوال و اشعاري وي پرداخته ايم كه در جاي خود، شيوه اي نو و كاري تازه مي باشد. فصول ششم تا هشتم را شناخت و تعريف قصايد زهديه و توحيديه و تميز آنها از ديگر قصايد، معرفي گونه هاي مختلف آنها، دسته بندي و بررسي انديشه هاي محوري و برجسته حكيم سنايي بر پايه مباحث عرفاني ، و نشان دادن ارزشهاي بلاغي و صنايع بديعي و زيباييهاي هنري قصايد، مذمور تشكيل مي دهد. كه براي نخستين بار، ....