مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - كاربرد مدل MODFLOW در ارزيابي استفاده از سيستم قنات جهت پايين انداختن سطح آب زيرزميني در دشت شيراز

چكيده :

دشت شيراز با مساحت 300 كيلومتر مربع و با متوسط ارتفاع 1500 متر از سطح دريا در استان فارس و در جنوب ايران واقع شده و به لحاظ اقليمي ، به نواحي خشك نيمه خشك تعلق دارد. به دليل بالا بودن سطح ايستايي در قسمت هايي از دشت شيراز و مشكلات ناشي از آن ، تاكنون در قسمت هاي مختلفي از دشت شيراز و با منظورهاي متفاوت طرح هاي زهكشي اجرا گرديده است كه مهمترين اين طرح ها، تحت عنوان پروژه پايين انداختن سطح ايستايي ناحيه جنوب شرق دشت شيراز و انتقال آب به دشت سروستان بوده كه مطالعات اين طرح در سال 1368 توسط سازمان آب منطقه اي فارس آغاز شده و در حال حاضر اين طرح در مرحله اجرا مي باشد. در تحقيق حاضر، پس از بررسي عوامل موثر در بالا آمدن سطح آب زيرزميني در دشت شيراز و بخصوص شهر شيراز، تاثير پروژه مذكور در ممانعت از افزايش سطح ايستايي دشت شيراز در آينده ، توسط مدل سه بعدي تفاضل معين مك دونالد و هرباو )MODFLOW( ، شبيه سازي گرديد. دشت شيراز در بررسي هاي تكميلي ساختار هيدروژيولوژيكي ، به چهار لايه آبدار، شامل يك لايه آبدار سطحي و سه لايه آبدار عمقي تفكيك گرديد. شبيه سازي بر روي لايه آبدار سطحي و با در نظر گرفتن تاثيرات لايه هاي آبدار عمقي بر آن انجام گرديد. به منظور بررسي نوسانات ماهانه سطح ايستايي ، داده هاي بلندمدت نوسان سطح ايستايي مربوط به 21 حلقه چاه مشاهده اي و پيزومتريك مورد استفاده قرار گرفت . در مرحله بعد، ناحيه مورد بررسي به 504 سلول به ابعاد 1000 ضربدر 1000 متر، شامل سلول هاي فعال ، غيرفعال و سلول هاي با بار هيدروليكي ثابت تقسيم بندي گرديد. گام هاي زماني مشتمل بر دوره هاي ماهانه بوده كه نخستين گام مربوط به مهرماه 1361 و آخرين گام مربوط به شهريورماه 1380 و در مجموع 228 گام زماني بود. به منظور افزايش دقت در تخصيص داده هاي مربوط به هر سلول ، اطلاعات ورودي به مدل ، ابتدا توسط سامانه اطلاعات جغرافيايي )GIS( به داده هاي مكاني رقومي تبديل شده سپس با ايجاد يك مدل ارتقاعي رقومي )DEM( در هر گام زماني ، اطلاعات حاصل به عنوان فايل ورودي در اختيار مدل MODFLOW قرار گرفت . اطلاعات هيدروديناميكي شامل كليه پارامترهاي موثر بر موازنه آب هاي زيرزميني دشت شيراز، نظير تغذيه از طريق آب هاي برگشتي كشاورزي ، پساب هاي خانگي ، عمومي و صنعتي ، نشت از شبكه هاي آبرساني شهري ، تغذيه توسط آب هاي ورودي به دشت از كوه هاي اطراف و رودخانه هاي جاري در دشت و تغذيه توسط بارش هاي جوي ، همچنين تخليه از طريق چاه هاي بهره برداري ، تبخير و تعرق از سطح دشت و سطح ايستايي و تخليه توسط سامانه هاي زهكشي موجود در دشت ، در اختيار مدل قرار گرفت ...