مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ميزان انحلال سازندهاي كارستي زاگرس ، ايران

چكيده :

ميزان نرخ انحلال لايه هاي آبدار كارستي در ايران تاكنون محاسبه نشده است . در اين مطالعه نرخ انحلال با استفاده از روش بده -غلظت محاسبه شد كه نياز به آمار بده ، آناليز شيميايي چشمه (بخصوص غلظت سولفات ، كلسيم ، منيزيم و بي كربنات ) براي حداقل يك سال آبي ، مساحت حوضه آبگير چشمه و چگالي سنگ مي باشد. در اين مطالعه براي اولين بار مقدار كلسيم مربوط به ژيپس يا انيدريت سازندهاي مجاور از مقدار كل كلسيم كسر گرديد و مقدار كلسيم باقيمانده در محاسبه نرخ انحلال به كار گرفته شد. 4 چشمه در تاقديس گر و برم فيروز سپيدان ، 7 چشمه در تاقديس پودنو فيروزآباد و 9 چشمه در تاقديس الوند كرمانشاه كه داراي آمار و اطلاعات كافي بودند براي مطالعه در نظر گرفته شد. چگالي آهك با استفاده از لوگ زمين شناسي 30 نمونه از سد تنگاب ، 20 نمونه از سد قير و 10 نمونه در تنگ عربها به روش حجم جابجا شده اندازه گيري شد. ميانگين چگالي آهك اندازه گيري شده از تمام نمونه ها 2/44 گرم در سانتيمتر مكعب بدست آمد. براي كليه چشمه ها تغييرات زماني نرخ انحلال ، بده و همبستگي بين نرخ انحلال با بده و سختي و بده با سختي محاسبه شد. متوسط نرخ انحلال در سه منطقه سپيدان ، فيروزآباد و الوند به ترتيب 53/43، 27/59 و 27/89 ميلي متر در هزار سال مي باشد. در اكثر چشمه هاي مورد مطالعه بين نرخ انحلال و بده در واحد سطح همبستگي حاكم است ولي بين نرخ انحلال و سختي همبستگي كمتري وجود دارد. در چشمه هايي كه داراي دو رژيم آلفا يك و آلفا دو متفاوت هستند. ميزان انحلال در رژيم آلفا يك با وجود درصد جريان مجرايي بالاتر بيشتر است كه به علت آن بالاترين بودن نسبت بده به مساحت در اين چشمه هاست . در بعضي از چشمه هاي منطقه در يك دبي معين در زمان ها مختلف ، نرخ انحلال متفاوت است كه علت آن تغيير ميزان سختي كل در زمانهاي مختلف مي باشد. علت اين مساله به نوع رژيم چشمه مربوط مي گردد. در شروع بارندگي در زمستان كه دبي زياد مي شود به علت پديده پيستوني آبهاي قديمي خارج شده و در فصل بهار كه دبي كاهش مي يابد. آبهاي جوانتر خارج مي شود بنابراين ميزان سختي در بده يكسان در فصل پاييز و بهار مساوي نخواهد بود و در نتيجه نرخ انحلال يكسان نخواهد بود...