مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي اقتصادي طرح هاي مرتعداري ، مطالعه ي موردي شهرستان قاينات

چكيده :

مراتع ايران با مساحتي حدود 90 ميليون هكتار ساليانه 10 ميليون تن علوفه توليد مي كنند. گزارشات موجود حاكي از آن است كه مراتع كشور سير قهقرايي طي مي كند. اين امر در درجه اول مربوط به تعداد زياد دام و فقدان مديريت چراي مناسب در مراتع كشور مي باشد. بهترين راهكار براي اصلاح و احياي مرتع ، اجراي طرح هاي مرتع داري مي باشد. اين مطالعه به منظور مقايسه ي منافع و هزينه هاي اقتصادي مرتع و ارزيابي منافع حاصل از اجراي طرح مرتع داري انجام شد. در همين راستا بمنظور ارزيابي طرح هاي مرتعداري ، سه مرتع از مراتع شهرستان قاينات در استان خراسان جنوبي به نام هاي مرتع هندوستان (مرتع مورد مطالعه ) و مراتع آفريز و ميان تك (مرتع شاهد) انتخاب شد. آمار و اطلاعات از قبيل هزينه هاي خريد علوفه ، دامپزشكي و دارويي ، هزينه چوپان ، هزينه حمل ونقل (هزينه هاي جاري ) و منافع حاصل شده از فروش دام ها، روغن حيواني ، پشم ، كشك ، مو به وسيله پرسشنامه از بين بهره برداران (مرتع مورد مطالعه 15 نفر بهره بردار و مرتع شاهد 30 نفر بهره بردار) جمع آوري شد و همچنين هزينه عمليات هاي اجرايي از قبيل ذخيره نزولات و بذرپاشي ، بوته كاري ، پارسل بندي ، تامين آب شراب دام ، نيروي انساني ، حمل ونقل مصالح ، ساخت ساختمان نگهباني ، احداث راه (هزينه هاي ثابت ) از اداره منابع طبيعي استان خراسان گرفته شد. سپس با بهره گيري از تحليل هاي اقتصادي مبتني بر روش هاي اقتصاد مهندسي ارزيابي شد. نتايج حاصله از اين تحقيق نشان مي دهد رقم به دست آمده براي نسبت منفعت به هزينه (...)، حاكي از توجيه اقتصادي طرح مرتعداري مي باشد اين نتيجه به علت عمليات هاي اجرايي و اصلاحي در طرح هاي مرتع داري كه باعث حفظ خاك ، افزايش آب هاي زيرزميني ، تقويت و افزايش پوشش گياهي مي گردد، به دست آمده است . تقويت و افزايش پوشش گياهي باعث مي شود كه به مرور زمان ، ظرفيت مرتع براي پذيرش دام بيشتر، افزايش و همچنين هزينه هاي جاري كاهش يابد. لذا پيشنهاد مي شود كه اجراي طرح هاي مرتع داري با مشاركت بهره برداران و نظارت مستمر كارشناسان صورت پذيرد.