عنوان :
امكان سنجي به كارگيري الگوي ملزومات كاركردي پيشينه هاي كتابشناختي (اف. آر. بي. آر.) ايفلا در پيشينه هاي كتابشناختي فارسي
پديدآورندگان :
زين العابديني محسن نويسنده
نام دانشگاه :
دانشگاه شهيد چمراان اهواز
نام دانشكده :
علوم انساني
رشته :
علم اطلاعات و دانش شناسي
كليدواژه زبان طبيعي :
علم اطلاعات و دانش شناسي , كتابداري , ملزومات كاركردي داده هاي مستند (اف.آر.اي.دي) , ملزومات كاركردي پيشينه‌هاي كتابشناختي
دامنه موضوعي :
علوم انساني
چكيده :
الگوي "ملزومات كاركردي پيشينه هاي كتابشناختي (اف.آر.بي.آر.)" يك الگوي مفهومي رابطه-موجوديت است كه توسط ايفلا، با هدف تعيين حداقل كاركردهاي فهرست بر اساس نيازهاي مخاطبين ايجاد شده است. اين الگو از چهار جزء اصلي كه عبارتند از: موجوديت ها، ويژگ يها، روابط و فعالي تهاي كاربران تشكيل شده است. در اين پژوهش، امكان سنجي پياده سازي اين الگو در محيط كتابخانه ها و فهرستهاي رايانه اي ايران مورد بررسي قرار گرفته است. هدف اصلي پژوهش اين بوده كه ضمن بررسي وضعيت موجود پيشينه هاي كتابشناختي فارسي از نظر هم خواني با اف.آر.بي.آر.، رويكردها و راهكارهاي ممكن براي پياده سازي بهينه الگو در پيشينه هاي بومي ايران را بررسي نمايد. جامعه پژوهش حاضر را 3502 پيشينه موجود در كتابشناسي ملي ايران براي دو اثر "شاهنامه" و "نهج البلاغه" تشكيل داده است. از بين جامعه پژوهش بالا 365 پيشينه به روش نمونه گيري تصادفي منظم انتخاب شده و مورد بررسي قرار گرفته است. انواع منابع مورد بررسي عبارت بودند از: كتاب ها، منابع ديداري و شنيداري، منابع جغرافيايي، پايان نامه ها، كتاب هاي چاپ سنگي، نسخه هاي خطي و پيايندها. روش پژوهش مورد استفاده، روش پيمايشي بوده و اطلاعات لازم از طريق دو سياهه وارسي براي شاهنامه و نهج البلاغه گردآوري شده است.
همچنين به منظور تعيين ويژگيهاي الگوي مناسب براي اف.آر.بي.آر.سازي در كشور، تعداد 18 طرحِ پياده سازي اف.آر.بي.آر. در دنيا مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. نتايج حاصله نشان ميدهد كه برخي از ملزومات ذكرشده در الگوي اِف.آر.بي.آر. در پيشينه هاي كتابشناختي فارسي موجود است و در برخي زمينه ها، به دلايلي مانند عدم رعايت صحيح اصول فهرستنويسي، قواعد فهرستنويسي مورد استفاده (آنگلوامريكن)، ساختار نرم افزارهاي كتابخانه اي مورد استفاده و عدم توجه به روابط و خانواده كتابشناختي در فهرست ها، كاستي هايي وجود دارد. نتايج پژوهش نشان ميدهد كه روش مناسب براي پياده سازي الگوي اِف.آر.بي.آر. در ايران، روش تطبيقي است. به اين معنا كه پيشينه هاي موجود حفظ و ضمن تطبيق با الگوي اِف.آر.بي.آر. نسبت به رفع كاستيهاي احتمالي اقدام شود. در بخش ديگري از پژوهش، 16 چالش مهم براي پياده سازي الگو، و در بخش ويژگي هاي الگو نيز، 8 ويژگي الگوي مناسب براي پياده سازي اف.آر.بي.آر. در ايران شناسايي و معرفي شد.
