عنوان :
ارزيابي و تحليل محيط رابط پايگاههاي اطلاعاتي در پشتيباني از الگوي رفتار اطلاع جويي كاربران از ديدگاه نظريه معنابخشي
پديدآورندگان :
اعظمي محمد نويسنده
نام دانشگاه :
دانشگاه فردوسي مشهد
نام دانشكده :
علوم انساني
رشته :
علم اطلاعات و دانش شناسي
كليدواژه زبان طبيعي :
كتابداري , علم اطلاعات و دانش شناسي , معنا بخشي , پايگاههاي اطلاعاتي
چكيده :
مقدمه/هدف: پایگاه‌های اطلاعات علمی مهمترین و پركاربردترین منابعی هستند كه اطلاعات موجود در آنها از طریق رابط كار بر قابل دسترسی میباشند. یكی از راهكارها جهت بر طرف ساختن چالش¬های موجود در حوزه رابط كاربر، بكارگيري نظريه معنابخشي است. رويكرد معنابخشی به كاربر كمك ¬می كند تا موقعیت دشواری را كه با آن مواجه شده درك كر ده و نسبت به رفع شكاف شناختی و اطلاعاتی خود با استفاده از عناصر محیط رابط اقدم نماید.هدف این پژوهش ارزیابی محيط رابط پايگاههاي اطلاعاتي ابسكو (Ebsco)، پروكوئست (Proquest) و ساینس دایركت (ScienceDirect)در پشتيباني از الگوي رفتار اطلاع¬جويي كاربران بر اساس نظریه معنابخشی می¬باشد.
روششناسی: پژوهش حاضر از نوع كاربردی است كه با استفاده از روش پیمایشی و از رویكردی تركیبی انجام پذیرفته است. جامعه آن از میان دانشجویان مقاطع تحصیلی كارشناسی ارشد و دكتری در حوزه¬های علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/فنی- مهندسی دانشگاه فردوسی انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل دادههای كمی از آمار توصیفی و استنباطی به كمك نرم افزاز آماری SPSS 16 و دادههای كیفی از تحلیل محتوا استفاده گردید.
یافته ها: یافتههای پژوهش نشان داد میزان قابل فهم بودن عناصر محیط رابط در پایگاه‌های مورد بررسی میانگینی متوسط به بالاتر دارد. یافتهها همچنین نشان داد میانگین ميزان آگاهي كاربران از عناصر محيط رابط پايگاههاي اطلاعاتي از سطح متوسط بالاتر است. یافتههای دیگر نشان داد میانگین بالای پاسخها نشان دهنده وجود هدف در بكارگیری هر یك از عناصر محیط رابط كاربر پایگاه‌های اطلاعاتی بوسیله آزمودنی ها ست. در همه زمینههای مورد بررسی، یافتههای بدست آمده نشان داد كه عناصر شروع، دنبال كردن، مرور، تمایز و برگیری از میانگین بالاتر است، اما در خصوص مؤلفه رفتار اطلاع جویی ردگیری از میانگین پایین¬تر است.
همچنین آزمون فرضیهها نشان داد كه تفاوتی در رفتار اطلاع جویی كاربران دو حوزه تحصیلی علوم انسانی/اجتماعی و علوم پایه/فنی – مهندسی از نظر بكارگیری عناصر رفتار اطلاعجویی الگوی الیس(شروع، پیوندیابی، مرور، تمایزیابی، ردگیری و برگیری) وجود ندارد. در واقع دانشجویان در فرایند جستجوی خود شش مؤلفه رفتار اطلاعجویی الیس را بكار گرفته و مورد استفاده قرار دادند. یافتههای دیگر پژوهش نشان داد رابط كاربر پایگاه‌های اطلاعاتی مورد بررسی از فرایند اطلاع جویی كاربران بر اساس مؤلفه¬های الگوی معنابخشی دروین پشتیبانی میكند. همچنین این یافتهها مشخص كرد كه كمك محیط رابط پایگاه‌های اطلاعاتی از رفتار اطلاعجویی كاربران در سطح مطلوبی است.
نتیجه¬ گیری: از نتایج پژوهش حاضر چنین برآمد محیطهای رابط كنونی نه تنها از رفتار اطلاع¬جویی كاربران پشتیبانی می-كنند، بلكه آنها را در موقعیتهای دشوار، پیچیده و ابهامزا همراهی می¬كنند. همچنین نتایج بیانگر این است كه امكان بهره¬گیری از راهبردهای الگوی رفتار اطلاع¬جویی الیس و الگوی معنابخشی دروین در كنار هم وجود دارد. بنابراین، پژوهش حاضر نشان داد هم الگوی رفتار اطلاع¬جویی الیس و هم رویكرد معنابخشی در محیط رابط كاربر پایگاه‌های اطلاعاتی كاربرد دارند و احتمالا در بازطراحی و ارتقاء این محیطها می¬توانند مؤثر واقع شوند
