مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - چالش ها و راهکارهای کلان بخش آب در تحقق اهداف برنامه های «جهش تولید»

چكيده فارسي :

به دلیل اثرگذاری گسترده بخش آب بر سایر بخش های اقتصادی و زیربنایی کشور، سیاستگذاری اصولی و صحیح در این بخش می تواند، تأثیر مهمی بر موضوع جهش تولید داشته باشد. جهت نیل به این امر در ابتدا باید شناخت صحیح از چالش های بخش آب داشت. چالش های مهم و کلان بخش آب در ارتباط با جهش تولید عبارتند از: 1. بهره برداری از منابع آب بیش از ظرفیت برد آنها، 2. تشدید پدیده های حدی هیدرولوژیکی (خشکسالی و سیل) به دلیل تغییرات اقلیم، 3. عدم وجود سیستم پایش و بیلان قابل اطمینان منابع آب، 4. بهره وری نازل در تمام بخش های مصرف کننده با تأکید بر بخش کشاورزی، 5. وجود طرح های نیمه تمام متعدد بخش آب به خصوص طرح های مرزی با عنایت به مشکلات تأمین اعتبارات،6. تشدید مناقشات آبی محلی و منطقه ای. باید توجه داشت که چالش های مذکور، مورد توجه سیاستگذاران این بخش بوده و در ذیل آنها می توان سطوح مختلفی از مشکلات و معضلات مرتبط را ارائه کرد. همچنین برای رفع و چاره اندیشی در ارتباط با این چالش ها می توان راهکارهای کلان را ارائه کرد. باید توجه داشت که به دلیل شرایط حاکم بر بخش آب، حصول نتایج در این بخش عمدتاً بلندمدت و میان مدت است. راهکارهای مذکور عبارتند از: 1. بازتخصیص منابع آب در بخش های مختلف مصرف با توجه به ظرفیت برد و آب قابل برنامه ریزی، 2. احداث، تجهیز و توسعه سیستم های پایش منابع آب و احصای بیلان آب قابل اطمینان، 3. ارتقای بهره وری کیفی (توسعه عمودی) به جای توسعه کمّی (توسعه افقی) در کلیه بخش های مصرف آب با تأکید بر بخش کشاورزی، 4. اصلاح و تنقیح قوانین موضوعه (اضافی، متعارض و مضر) موجود در بخش آب و تصویب قوانین مورد نیاز بخش آب با توجه به نیازها و چالش های روز بخش، 5. حکمرانی آب با تأکید بر حسابداری و بازار آب (اقتصاد آب)، 6. تسهیل و رفع موانع ورود بخش خصوصی به طرح های نیمه تمام و جدید بخش آب، 7. استفاده از مزیت های سرزمینی در آمایش آبی سرزمین با تأکید بر نقش دریا.