عنوان :
اظهار نظر کارشناسی درباره: «طرح تغییر ساعت رسمی کشور»
پديدآورندگان :
جعفری، زهرا تهیه و تدوین , شاهانی، امیررضا ناظرعلمی , خرمی شاد، هادی ناظرعلمی
اطلاعات نشر :
تهران مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ایران
چكيده فارسي :
تغییر ساعت رسمی کشور در فاصله سال های 1350 تا 1360 همه ساله در نیمه نخست هر سال اعمال می شد و دلایل توجیهی اجرای آن عمدتاً یکسان شدن ساعات کار ادارات و مراکز دولتی در سراسر کشور عنوان می شد. اما رفته رفته پس از سال های 1360 تا 1370 دیگر مورد توجه قرار نگرفت و اعمال نگردید. در سال 1370، هیئت وزیران در جلسه مورخ 23/5/1370 براساس پیشنهاد شماره 2221/د مورخ 22/4/1370 سازمان امور اداری و استخدامی کشور و به استناد لایحه قانونی یکسان شدن ساعات کار کارمندان و کارگران در سراسر کشور، مصوب 23/4/1359 همچنین به منظور هماهنگ کردن ساعات رسمی کشور، آن را تصویب کرد و ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت (24) روز اول فروردین یک ساعت به جلو کشیده و در ساعت 24 روز 30 ام شهریور به حالت سابق برگردانده می شد. در اواخر سال 1384 دولت وقت براساس مصوبه ای اجرای تغییر ساعت را به مدت یک سال لغو کرد. اما طی زمان اجرا نشدن تغییر ساعت مطالعات و بررسی های کارشناسی و علمی متعدد در پژوهشگاه ها و دانشگاه های مختلف کشور ازجمله مرکز پژوهش ها انجام شد و آثار منفی عدم اجرای تغییر ساعت از دیدگاه های مختلف اعم از مصرف انرژی، فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفت. درنهایت در جلسه 31/5/1386 قانون تغییر ساعت رسمی کشور به تصویب رسید.
در سال 1397، موضوع بازاندیشی برای عدم اجرای تغییر ساعت (DST)، در برخی کشورهای اتحادیه اروپا نظیر آلمان و فرانسه مطرح شد و دلایل توجیهی آنها اثرگذاری آن بر مکانیسم خواب و نور محیط و بالا رفتن ریسک های تصادفات رانندگی عنوان شد. این درحالی است که این کشورها در سال 2021 نیز تغییر ساعت را همچنان اعمال می کنند. در پاسخ به این موضوع، مطالعه کارشناسی دیگری در مرکز پژوهش ها انجام شد وآثار اجرای قانون تغییر ساعت بر میزان مصرف انرژی و صرفه جویی صورت گرفته مجدداً به صورت تخصصی بررسی و ارائه شد.
حال با مطرح شدن مجدد این موضوع در طرح با شماره ثبت 298، دلایل توجیهی آن، از باب مقایسه تنظیم ساعت رسمی کشور با کشورهایی نظیر آلمان، انگلستان و کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای پیشرفته و یا درحال توسعه مطرح است و این نکته قابل تأمل است که باید بررسی شود که با توجه به کدام گزینه مؤثر اجتماعی به عبارت دیگر، مقایسه منابع انسانی و ظرفیت ها، اوضاع اقتصادی و سیاسی درون مرزی یا برون مرزی، فرایندهای پیش زمینه و یا عوامل رشد و توسعه فرهنگی، کشور ایران را می توان با کشورهایی که ساعات رسمی در آنها تغییر می یابد مقایسه کرد که از آن جهت بتوانیم مکانیسم عمل آنها را بپذیریم. ازسوی دیگر، عمده ترین دلیل مطرح شدن طرح DST یا بهره گیری از روشنایی نور روز که توسط ویلیام ویلت انگلیسی در سال 1907 و بنجامین فرانکلین آمریکایی
در سال 1916 طرح شد؛ صرفه جویی مصرف انرژی بوده که در آن زمان صرفه جویی در مصرف شمع و زغال سنگ بیان شده است. بررسی برنامه اجرای تغییر ساعت در کشورهای مختلف نشان داده که کشورهایی نظیر آلمان، فرانسه و اتحادیه اروپا که زمزمه های بازاندیشی برای عدم اجرای DST را داشتند، هم اکنون در سال 2021 همچنان به اعمال آن مبادرت می ورزند.
