14570

انتخابات ریاست جمهوری سوریه؛ گامی در مسیر تثبیت مشروعیت سیاسی

گروه نویسندگان تهیه و تدوین , معاونت سیاسی ناظرعلمی

1400

فارسی

تهران مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ایران

گزارش پژوهشي

سوریه با گذشت 7 سال از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال 2014، امروز دوباره آماده برگزاری انتخابات ریاست جمهوری می شود. براساس اعلام مجلس ملی سوریه این انتخابات سی و یکم اردیبهشت ماه در خارج از کشور و هفتم خرداد ماه در داخل برگزار می شود. در این دوره صلاحیت سه نفر ازجمله بشار اسد برای نامزدی در انتخابات ازسوی دادگاه قانون اساسی سوریه مورد تأیید قرار گرفته است. اگرچه بیش از 50 نفر اعلام نامزدی کرده بودند، ولی براساس قانون، هر نامزد باید حداقل امضای 35 نفر از نمایندگان مجلس را به عنوان تأییدیه به دادگاه قانون اساسی ارائه کند؛ بسیاری از نامزدها، وزن سیاسی لازم را برای اخذ تأییدیه از نمایندگان پارلمان در اختیار نداشتند و به طور طبیعی از صحنه انتخابات خارج شدند. در این انتخابات نظام سوریه نسبت به انتخابات سال 2014، دست بازتری برای برگزاری انتخابات دارد و می تواند حوزه های وسیع تری را به لحاظ جغرافیایی و جمعیتی پوشش دهد. بدین لحاظ، اکثر قریب به اتفاق مناطق پرجمعیت سوریه یعنی، دمشق، حلب، حمص، حما، درعا، قنیطره، استان های ساحلی (لاذقیه و طرطوس)، دیرالزور، سویداء و بخش وسیعی از رقه تحت سیطره نظام است و تنها دو نقطه نسبتاً متراکم جمعیتی یعنی ادلب و شرق فرات خارج از تسلط دولت است، البته بخش های کمتر متراکم مانند برخی شهرها و روستاهای نوار شمالی استان حلب نیز تحت اشغال معارضان همسو با ترکیه است؛ که نظام سوریه در این مناطق نیز امکان برگزاری انتخابات را ندارد. در خارج از کشور نیز سوری ها می توانند با فعال کردن صندوق های رأی در لبنان مانور خوبی از مشارکت آوارگان سوری را به نمایش بگذارند؛ مضافاً بر اینکه بسیاری از نمایندگی های فعال سوریه در کشورهای همسو آماده اخذ آرای سوری های مقیم خارج هستند. انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 که در اوج بحران امنیتی و جنگ داخلی برگزار شد، تلاشی برای حفظ حداقل های مشروعیت سیاسی نظام حاکم بود. در آن انتخابات، سوریه یک مرحله دشوار را پشت سر گذاشت و توانست انتخابات را در شرایطی برگزار کند که حدود 70 درصد از خاک کشور (و حدود نیمی از جمعیت) خارج از سیطره حاکمیت بود، داعش در بخش وسیعی از جغرافیای کشور تسلط داشت، جبهه النصره جنوب و بخش هایی از ریف دمشق به همراه ادلب را در اختیار داشت، جیش الاسلام بخش هایی از حومه پایتخت و صحرای مرکزی را اشغال کرده بود و از مسیر بادیه الشام به مرز اردن متصل بود و از حمایت های نظامی عربستان برخوردار بود، فیلق الرحمن در ریف دمشق، حما و حمص و شمال کشور از حمایت های مالی و نظامی قطر و ترکیه برخوردار بود و احرار الشام به عنوان بازوی نظامی اخوان المسلمین در ائتلاف با سایر گروه ها، حلب و نوار شمالی را در اختیار داشت و ارتش آزاد با نیروی اسمی 40 هزار نفری در شمال و جنوب کشور با ارتش سوریه و هم پیمانان آن می جنگید، همچنین کردها (قسد) با طراحی و پشتیبانی همه جانبه آمریکا بخش هایی از شمال شرق فرات را تصرف کرده بودند. امروز انتخابات ریاست جمهوری درحالی برگزار می شود که همه تلاش های منطقه ای و بین المللی برای سرنگونی نظام سوریه در یک دهه گذشته به سرانجام نرسیده و همه کشورهایی که روزی برای ساقط کردن حکومت بشار اسد انواع و اقسام گروه های مسلح را راه اندازی کرده بودند یا سلاح و تجهیزات به آنها می رساندند، امروز این شعار مشترک را سر می دهند: «بحران سوریه راه حل نظامی ندارد». این به معنای این است که نظام سوریه مرحله دشوار بحران، یعنی جنگ تمام عیار مستظهر به پشتیبانی منطقه ای و بین المللی را پشت سر گذاشته و وارد مرحله تثبیت وضعیت سیاسی و افزایش ارکان مشروعیت شده است. ایستادگی و اصرار دمشق درخصوص برگزاری انتخابات در موعد معین، نشان می دهد ظرفیت و توانایی های نظام برای اعمال قدرت سیاسی و اراده حاکمیت به طور معناداری افزایش یافته است. این شرایط نویدبخش این موضوع اساسی است که سوریه در آینده بتواند با همراهی هم پیمانان خود در جبهه مقاومت، نقش فعال خود در مقاومت ضدصهیونیستی و ضداستکباری را احیا نماید. ورود به این مرحله نیازمند برخورد فعال محور مقاومت و بهره برداری از فرصت هایی است که در سایه پیروزی های سیاسی و نظامی - راهبردی به دست آمده است.