نماد جغد در فرهنگ فارسي و عربي

ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در ادﺑﯿﺎت اﻗﻮام ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻘﺶ ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ و ﻧﻤﺎدﯾﻦ را ﺑﺮ ﻋﮭﺪه داﺷﺘﮫ و ﺑﮫ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻋﻘﺎﯾﺪ و آداب و رﺳﻮم ﻓﺮھﻨﮓ ھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ. ﭼﮫ ﺑﺴﺎ ﺣﯿﻮاﻧﯽ در ادﺑﯿﺎت ﯾﮏ ﻗﻮم ﻧﻤﺎد ﺻﻠﺢ و دوﺳﺘﯽ و در ﺑﺎورھﺎي ﻗﻮم دﯾﮕﺮ ﻧﻤﺎد دﺷﻤﻨﯽ و ﻋﺪاوت ﺑﺎﺷﺪ. ﯾﮑﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ در ﻣﻮرد آن وﺟﻮد دارد ﺟﻐﺪ اﺳﺖ. ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﮫ در ﻋﯿﻦ ﻣﺬﻣﺖ ﻓﺮاوان در ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺮھﻨﮓ ھﺎ، ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﺎص ﺧﻮد را داراﺳﺖ ھﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﯽ. آﻧﺠﺎ ھﻢ ﮐﮫ ﻣﻮرد ﻣﺪح اﺳﺖ ﺻﻔﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﮫ او داده ﻣﯽ ﺷﻮد. آﻧﭽﮫ ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻼف و ﺑﺤﺚ ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﺣﻮزه ادﺑﯿﺎت واﻗﻊ ﺷﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺻﻔﺎﺗﯽ ھﻤﭽﻮن ﻧﺤﺴﯽ و ﺷﻮﻣﯽ آﯾﺎ زاﯾﯿﺪه ﻓﺮھﻨﮓ ﻓﺎرﺳﯽ و ﯾﺎ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﮫ ذاﺗﮫ اﺳﺖ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﮫ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻧﺰدﯾﮑﯽ دو ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺪاﺧﻞ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ؟ در اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﺳﻌﯽ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺟﻐﺪ در ﻣﺘﻮن زرﺗﺸﺘﯽ ﭘﮭﻠﻮي و اوﺳﺘﺎﯾﯽ، ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺷﻌﺮ و ﺑﺎورھﺎي ﻋﺮب ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دھﺪ. ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﻀﻮر ﻧﻤﺎد ﺟﻐﺪ در داﺳﺘﺎن ھﺎي ﻓﺎرﺳﯽ و ﻋﺮﺑﯽ و وﺟﻮه اﺧﺘﻼف و ﺗﺸﺎﺑﮫ آن در اﻗﻮام ﻋﺮﺑﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺳﻘﻮط ﺑﻐﺪاد ﻧﯿﺰ از دﯾﮕﺮ اھﺪاف اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر دو اﺛﺮ از ﺷﺎھﮑﺎرھﺎي ادب ﻓﺎرﺳﯽ ( ﮐﻠﯿﻠﮫ و دﻣﻨﮫ و ﻣﺮزﺑﺎن ﻧﺎﻣﮫ) و ﺳﮫ اﺛﺮ از آﺛﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻋﺮﺑﯽ (اﻟﺼﺎدح و اﻟﺒﺎﻏﻢ، ﮐﺸﻒ اﻻﺳﺮار ﻓﯽ ﺣﮑﻢ اﻟﻄﯿﻮر و اﻷزھﺎر و رﺳﺎﻟﮫ اﻟﺼﺎھﻞ و اﻟﺸﺎﺣﺞ) اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻧﺪ.