تحليل شريعت و طريقت كلامي در عرفان حلاج

حلاج از جمله عرفای بزرگی است كه با گام نهادن در طریقت عارفانه ناب از یك سو و پایبندی به شریعت از سوی دیگر، دین خویش را به گونه ای با عرفان گره می زند كه مذهبش را مذهب رب خودمی خواند. وی با انجام دشوارترین آداب دینی، ضرورت مذهب را در اندیشه خویش به عنوان ظاهر حقیقت برای رسیدن به باطن حقیقت به اثبات می رساند و پس از پیوستن به باطن حقیقت، متشرع متصوف را از صوفی عارف متمایز می سازد. از طرف دیگر از اركان مهم طریقت حلاج است كه در مشرب كلامی - عرفانی او به نزدیك شدن وی به باطن حقیقت یعنی معرفت الهی می انجامد. بنابرانی ارتقاء جایگاه مذهب در اندیشه عرفانی حلاج تا بدان جاست كه هم چون نردبانی او را به قله رفیع معرفت حق نایل سازد و البته، او این نردبان شریعت را برخلاف تصور عام ترك نمی كند چرا كه آن را ظاهر حقیقت می نامد و بر ضورت وجود آن در كنار باطن حق صحه می گذارد.