برآورد ميزان فرسايش خاك و راه هاي جلوگيري از آن ، مطالعه موردي در زير حوزه خلعت پوشان از حوزه آبخيز سد گلپايگان استان اصفهان

فرسایش خاك و بیابانی شدن از جمله فرایندهایی هستند كه منابع آب و خاك كشور ما را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تهدید می كند. فرسایش خاك نه تنها باعث از بین رفتن خاك سطحی منطقه شده بلكه به دنبال آن ، كاهش كیفیت محصول و كاهش تولید در محصولات كشاورزی و افزایش رسوب جمع آوری شده پشت سدها ، كاهش نفوذ آب در خاك و نهایتا جریانهای طغیانی و سیل می گردد. این مطالعه در یكی از زیر حوزه های حوزه آبخیز سدگلپایگان واقع در استان اصفهان و بین طولهای جغرافیایی 36ثانیه 50 49 تا 36 ثانیه 0 50 شرقی و عرض جغرافیایی 18ثانیه 11 33 شمالی جهت براورد میزان فرسایش ورسوب منطقه انجام پذیرفت . در این مطالعه از نقشه های زمین شناسی ، خاكشناسی ، منابع قابلیت اراضی و هیدرولوژی در مقیاس 1:250000 و 1:50000 وعكسهای هوایی با مقیاس 1:55000 استفاده شد. مطالعات صحرایی جهت تصحیح نقشه های تفسیری و تكمیل فرمهای عوامل مؤثر درفرسایش (بررسی ابعاد شیارها و گالی ها ) با استفاده از روش MPSIAC و بررسی پروفیل های خاك به منظوربررسی درصد خاك فرسایش یافته انجام گرفت. مطالعات آزمایشگاهی شامل آنالیزهایی بر روی نمونه های خاك شامل آزمایشات اندازه گیری درصد سنگریزهK ، Na، EC، pH Caco3 صورت پذیرفت. نهایتا میزان فرسایش و تحویل رسوب هر زیر حوزه به تفكیك براورد و تجزیه وتحلیل كلی یافته های حاصله صورت پذیرفت ونقشه هاینهایی تهیه گردید. در نتیجه میزان فرسایش سالانه بین 538/5 تا 1180 ton/km2برآورد گردید . سه فاكتور مهم و مؤثر كه از نظر فرسایش و رسوبدهی زیر حوزه ها در اولویت قرار گرفتند عبارتند از 1_نوع استفاده از اراضی ، 2- فرسایش در اراضی بالا دست و 3_ پوشش تاجی زمین. بنابراین احیاء پوشش گیاهی به طرق مختلفی همانند اجرای طرحهای مرتعداری ، توسعه پوشش گیاهی با كمك كاهش دام و متناسب كردن مرتع و تنظیم زمان چرا جهت جلوگیری از فرسایش خاك توصیه گردید. همچنین انجام عملیات آبخیزداری جهت كنترل هرزاب و فرسایش كه می تواند به وسیله تسطیح و ایجاد رواناب زراعی صورت پذیرد. . از شخم و شیار در دامنه های شیبدار جلوگیری گردد. در نهایت آموزش و ترویج اصول بهره برداری از منابع طبیعی جهت جلوگیری از تخریب بی رویه صورت پذیرد.

Soil erosion and desertification are the main processes that threaten our soil and water resources directly or indirectly. This study was conducted in one of subdrainage basins of Golpaigan dam watershed with the purpose of estimation of soil erosion. Topographic, geologic, soil, and land use maps with scale of 1:250000 and also 1:50000 were used along with areal photographs with scale of 1:55000. The field investigations were conducted for correction of the interpreted maps and completion of MPSIAC forms on erosion factors such as rills, gullys, etc. soil profiles were also investigated to determine the percentage of eroded soil. Soil. Laboratory investigations were also performed on soil sample analysis such as gravel percentage, ph, EC, Na+, k+, CaCo3. The amount of soil erosion and soil delivery from the basin were determined for each subbasin separately and the results were analysed to prepare the related maps. The annual erosion was estimated to be 5,38 to 11,8 ha ton