نقش هندسه و تناسب در خلق فضاهاي معماري سنتي ايران نمونه موردي: كاروانسراي خان زنيان استان فارس

هندسه یكی از شاخه های دانش ریاضیات است كه از زمانهای دور به عنوان یك ابزار طراحی در طول تاریخ مورد استفاده قرار می گرفته است. یكی از آشكارترین جلوه گاه های بروز هندسه، هنر و معماری اسلامی است. هندسه همواره به عنوان یكی از عوامل شاخص و اثرگذار در شكلگیری و خلق فضای معماری ایرانی حضور داشته است، معماران ایرانی نیز همواره اصول زیبایی شناسی را در نظر داشتهاند و سعی نمودهاند تناسباتی را به كار گیرند تا به وسیله آن تعادل، هماهنگی و نظم را در پیكره ساختمان بی افرینند. در پژوهش حاضر به بررسی و نقش هندسه و تناسبات در معماری اسلامی ایران پرداخته شده است و با انتخاب یكی از كاروانسراهای استان فارس سعی شده است تا به بررسی و تحلیل شیوه های متنوع سازماندهی فضایی و تناسبات حاكم بر آن پرداخته شود. كاروانسرای خان زنیان كه در استان فارس و در شهر خان زنیان قرار دارد، یكی از كاروانسراهای قاجاری است كه به شیوه چهار ایوانی بنا شده است. با مطالعه و بررسی بنای مذكور به این مطلب میتوان پی برد كه كاربرد هندسه، علاوه بر اصول زیبایی شناسی، مسائل ایستایی و طراحی فضاهای گوناگون را نیز تحت تأثیر قرار داده است. نتایج این پژوهش گویای این مطلب است كه آرایش فضاها و تناسبات سنجیده میان اجزای مختلف، نشانگر وجود مفاهیم ساده هندسی و استفاده معماران از دانش هندسه است و بیشك معماری اسلامی یكی از بارزترین مواردی است كه میتوان وجود هندسه را در آن بازشناسی نمود. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی تحلیلی در بستری از مطالعات كتابخانه ای و میدانی بهره گرفته شده است.