بررسي تاثير نقش «عوامل كالبدي» در «حس تعلق» به مكان

حس تعلق به مكان را می توان رابطه ای عاطفی و پر معنا بین شخص و مكان توصیف كرد، پیوندی احساسی كه مردم آن مكان را به عنوان قرارگاهی برای بازگشت بدان ارزشمند بدانند. در حقیقت احساس تعلق به مكان شاخصی است كه از طریق آن می توان میزان متمایز بودن آن مكان را برای مردم، نسبت به دیگر مكان ها سنجید. مسلم است كه این تمایزات حاصل جمیعی از عوامل مادی و معنوی شامل محیط، محیط كالبدی و معماری، محیط اجتماعی و نوع فعالیت ها، سطح فرهنگ و تاریخ، ابعاد شخصی و روانشناسانه (ادراك، شناخت و احساس) می باشد. انسان ها علاوه بر تامین نیازهای روزمره خود دارای تعلقاتی نسبت به محیط ها هستند كه محیط را برای آن ها معنا دار و پذیرفتنی می سازد. حس تعلق به مكان یك كیفت عالی است كه در بهزیستی (wellbeing) تاثیر گذار است. در واقع حس تعلق یك نیاز در سطح بالاست، كه بیشتر مكان ها با رویكردی طراحی شده اند كه فقط نیازهای این سطوح را برآورده می كنند و نمی توانند ضروریت را تامین كنند. و این مساله كمتر مورد توجه معماران، طراحان و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است در این راستا این مقاله سعی دارد بر پایه مرور متون و اسناد مرتبط در این حوزه، ضمن ارایه تعاریف از حس تعلق به مكان و بررسی ابعاد و عوامل مختلف آن به تبیین نقش عوامل كالبدی در شكل گیری حس تعلق به مكان بپردازد. از آنجایی كه «حس تعلق» به عنوان یكی از مهم ترین معیارهای كیفیت فضای معماری مطرح است، با در نظر گیری تمام ابعاد تشكیل دهنده حس تعلق، كه با یك دسته بندی كلی شامل عوامل درون فردی و برون فردی می باشد، ابعاد شخصی (فرد) تشكیل دهنده حس تعلق كه شامل عامل ادراك، شناخت و احساس است را عاملی درون فرد د یانسته، و ابعاد محیط كالبدی و اجتماع (دیگران) را از عوامل برون فردی تأثیر گذار بر حس تعلق می داند. در ادامه به نقش عوامل كالبدی در ادراك حس مكان و حس تعلق به مكان بررسی می كند. نتایج حاكی از آن است كه حس تعلق به مكان به تعامل عاطفی فرد و هویت مكان اشاره دارد و در واقع حس دلبستگی به مكان نقش مثبتی در زندگی بشر و مراقبت آن ها از مكان بازی می كند.