آثار زيست محيطي گاز رادُن در آبهاي آشاميدني ايران

بخش گسترده از پرتوگیری انسان از پرتوهای یونساز درمحیط زیست، و دچار شدن به آثار آن، از منابع طبیعی، به ویژه مواد پرتوزا در پوسته زمین است. از جمله مهمترین اینمواد پرتوزا، سه زنجیره اصلی واپاشی ، به ویژه عناصری مانند رادیوم و رادن، و محصولات واپاشی كوتاه عمر گاز رادان است. منابع گاز رادان، در كلیه سازه ها و ساختمان ها، از جمله خاك زیر ساختمان، مصالح ساختمانی، سوخت های فسیلی ، و آب مصرفی یافت می شود. درجه اهمیت هر یك از این منابع در آزاد نمودن گاز رادان در هوا، بستگی تنگاتنگی با موقعیت ساختمان، غلظت گاز و نیز غلظت عنصر تولید كننده آن (رادیوم – 226) در مكان یادشده دارد. حدود 70% دز پرتوگیری داخلی از رادینوكلیدهای طبیعی و حدود 46% كل دز پرتوگیری انسان ازمنابع طبیعی متعلق به این گاز و فراورده واپاشی آن است. افزایش ابتلا به ریسك سرطان دستگاه های تنفسی و گوارشی، در اثر تنفس و یا آشامیدن آمیخته در آب این گاز ومحصولات واپاشی آن به اثبات رسیده اس. یكی ازمهمترین منابع گاز رادن در زندگی بشری، آب آشامیدنی و مصرفی به ویژه آن دسته آب هایی كه ازمنابع زیر زمینی (چشمه، گاه، كاریز) و به خصوص از بستر گرانیتی گرفته میشوند، است. در سازمان انرژی اتمی ایران، پژوهش های فراوامی در زمینه روش های اندازه گیری گاز رادن و محصولات واپاشی آن، به ویژه در آب آشامیدنی و ساختما ن های مسكونی انجام شده است. همچنین مابین پیوند تنگاتنگ افزایش غلظت گاز رادان در هوای منطقه و احتمال رخداد زمین لرزه هم پروژه هایی در دست اجراست. هدف از این مقاله بررسی گاز رادن، به عنوان یك ماده پرتوزای سرطان زا، در آب های آشامیدنی ، به ویژه آب های زیر زمینی ایران و ارائه پیشنهادها و راه كارهای عملی جهت كاهش غلظت گاز رادن در آن است.