هنر اسلامي در معماري و شهر اسلامي

اتصاف بسیاري موضوعات و پدیده ها به صفتی كه حاكی از تأثیر جهان بینی و اعتقادات و تفكري خاص بر پیدایش آنها باشد،مثل صفت (اسلام شیعی ) براي ساخته هاي مسلمانان ممالك مختلف،همواره مورد بحث و حتی جدل بوده و نظریات موافق و مخالفی را در پی داشته است. این اختلاف و تنوع آرا، بخصوص در مقولاتی چون هنر،معماري،شهرسازي و موضوعاتی از این قبیل،بیشتر مشاهده می شود .بطور اجمال در این زمینه می توان گفت كه اگر پدیده یا موضوعی مخصوص و منحصر به جهان بینی،دین،اقلیم،تمدن و یا مكتب خاص و یگانه اي بوده و در سایر(جهان بینی ها،ادیان،اقالیم،تمدنها و مكاتب)موارد مشابه،سابقه و موضوعیت نداشته باشد،معمولا انتساب و اتصاف پدیده یا موضوع به جهان بینی،دین،اقلیم،تمدن و مكتبی-كه منشأ و سرچشمه آن است-نیازي نمی باشد.براي نمونه اگرچه كعبه یا مراسم حج،خاص دین اسلام است،سخن گفتن از حج اسلامی یا كعبهء اسلامی،مصطلح و متداول نبوده و اصولا ضرورتی به آن نمی باشد؛زیرا اینها اسم خاص بوده و اسلامیت را در خود مستتر دارند.در حالی كه می توان از عبادت،زیارت و ازدواج اسلامی سخن گفت،با توجه به وجود عبادت،زیارت و ازدواج در سایر ادیان،تمدنها، مكاتب و مذاهب،براي روشن شدن وجه تمایزشان باید به دین تعیین كننده مختصات آنها،اشاره كرد .در مورد برخی موضوعات و پدیده ها،بخصوص آنچه كه مورد نظر این وجیزه است،پیش از ورود به بحث اصلی،باید تأثیر و بالاتر از آن،لزوم و اجبار تأثیر جهان بینی بر آنها اثبات شود.براي مثال قبل از بحث و صحت و سقم و یا ویژگیهاي تعبیر معماري یا هنر اسلامی،باید در خصوص تأثیرپذیري معماري و هنر،از جهان بینی و فرهنگ و یا پیدایش مستقل آنها بحث كرد.