مروري بر حدود و كاربرد نرم افزار هاي تحليل داده هاي پژوهش كيفي

مقاله حاضر با هدف مروری بر حدود كاربرد نرم افزارهای تحلیل داده های كیفی به توصیف قابلیتها و زمینه های كاربست آنها میپردازد. سابقه بهره گیری از رایانه در پژوهش به طور عام و پژوهش كیفی به طور خاص به پیدایش رایانه و استفاده از قابلیت ها و امكانات آن در تولید و نشر پژوهش ها بر میگردد، به طوری كه برنامه های رایانه ای مرتبط با سازماندهی داده های كیفی از سال ۱۹۸۴ در دسترس بوده اند. امروزه كاربرد فناوری رایانه در پژوهش كیفی از داده پردازی ساده تا بازیابی و مرتب كردن داده های پیچیده را در بر می گیرد. اگر چه برنامه های نرم افزاری عمومی مانند واژه پرداز، بازیابی كننده متن و مدیریت متن به طور گستردهای می توانند در همه اشكال پژوهش كمی و كیفی بكار گرفته شوند، اما این برنامه ها به طور خاص برای تحلیل داده های كیفی طراحی تشده اند طی دهه های اخیر چندین بسته نرم افزار تخصصی نیز برای تحلیل داده های كیفی عرضه شده اند كه دارای ویژگی ها و قابلیت های خاص پردازش داده های پژوهش های كیفی مانند امكانات كد گذاری، مقوله بندی و ترسیم شبكه های مفهومی هستند. نكته عمده ای كه در اینجا باید به آن اشاره شود این است كه نرم افزارهای تحلیل داده های كیفی، همچون نرم افزارهای كمی تحلیل را به صورت خودكار انجام دهند، بلكه تنها در ساده سازی فرایند تحلیل و دسته بندی اطلاعات به پژوهشگر كمك میكنند و از این رو شاید بهتر است آنها را با عنوان نرم افزار كمك تحلیل دادههای كیفی معرفی نمود.