خشك كن خورشيدي همرفت طبيعي براي خشك كردن سبزيجات در استان خوزستان

به منظور بهره گيري از منابع انرژي پاك، كاهش ضايعات سبزيجات و افزايش سطح درآمد سبزي كاران، پژوهش حاضر در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان (بخش تحقيقات فني و مهندسي) در سال 1389 اجرا گرديد. در اين تحقيق از خشك كن خورشيدي كابينتي با كلكتور شياري به ابعاد 1×2 متر براي جمع آوري انرژي خورشيدي و تبديل آن به گرما استفاده شد. اتاق خشك كني از محفظه اي عايق دار به ابعاد 80×80×100 سانتي متر و داراي سه طبقه تشكيل شده بود. لايه هاي سبزي جهت خشك شدن روي سيني هاي مشبك در سه طبقه پهن مي شوند. براي جريان بهتر هوا در خشك كن، يك هواكش در بالاي اتاق خشك كني نصب گرديد. عملكرد اين خشك كن، با خشك كردن سبزي نعناع تحت سه تراكم 2 و 3 و 4 كيلوگرم بر متر مربع ارزيابي و با روش مرسوم (خشك كردن سايه و هواي آزاد) مقايسه گرديد. پارامترهاي مورد اندازه گيري و ارزيابي شامل زمان مورد نياز خشك كردن محصول، روند تغيير رطوبت محصول در طي زمان خشك شدن، اندازه گيري روغن هاي اساسي و تعيين معادله رگرسيون روند خشك شدن سبزي نعناع بود. نتايج آزمايش نشان داد كه زمان مورد نياز براي خشك شدن سبزي نعناع در خشك كن خورشيدي بسته به تراكم محصول در سي ني ها، 6/5 تا 13/5 ساعت بود. درحالي كه در روش مرسوم اين زمان حدود 5 روز به طول كشيد. در نتيجه ي افزايش تراكم سبزي نعناع در طبقه هاي خشك كن از 2 به 3 و همچنين از 3 به 4 كيلو گرم بر متر مربع، زمان خشك شدن به ترتيب 49 و 43 درصد افزايش يافت. در رابطه با تاثير قرارگيري سبزي نعناع در طبقه هاي مختلف خشك كن، نتايج نشان داد كه در طبقات بالاتر زمان مورد نياز براي رسيدن به رطوبت نهايي افزايش مي يابد. آناليز رگرسيوني داده هاي مربوط به زمان خشك شدن نعناع نيز نشان داد كه بهترين توصيف رياضي رابطه بين رطوبت دروني سبزي نعناع و زمان خشك شدن معادله نمايي مي باشد. نتايج تجزيه واريانس و مقايسه بين ميانگين هاي مقدار روغن هاي اساسي اندازه گيري شده نشان داد كه تاثير روش خشك شدن، تراكم محصول در سيني هاي خشك كن و همچنين مدت زمان انبارداري روي ميزان روغنهاي اساسي در سطح 1% معني دار بود. كمترين ميزان روغنهاي اساسي به مقدار 0/16 ميلي ليتر بر 100 گرم ماده خشك دركمترين تراكم (2kg/m2) و بيشترين آن به مقدار 0/67 ميلي ليتر بر 100 گرم ماده خشك در تراكم (3kg/m2) و پس از گذشت 6 ماه از زمان انبار داري به دست آمد. نهايتا بر اساس نتايج به دست آمده ، استفاده از انرژي خورشيدي براي خشك كردن سبزيجات برگي به جاي روش مرسوم خشك كردن در سايه توصيه گرديد. همچنين براي خشك كردن سبزي نعناع درخشك كن خورشيدي با همرفت طبيعي، بهترين تراكم (3kg/m2) پيشنهاد گرديد.