ارزيابي مقايسه فني- اقتصادي عملكرد كمباين هاي جديد گندم با كمباين هاي رايج به منظور اصلاح و بهينه سازي آنها

گندم مهمترين ماده غذايي در الگوي مصرف خوراك كشور است. بطوريكه بيش از 50 درصد انرزي هر فرد در ايران از نان تامين مي شود. با كاهش ضايعات گندم در مرحله برداشت، امكان افزايش قابل توجه در توليد مزارع كشور وجود دارد. افت كمباين در كشورهاي توسعه يافته حدود 2 تا 3 درصد است در حالي در كشور ما در بعضي نقاط ، افت به 20 درصد هم مي رسد. با توجه به اهميت و نقش غلات در تامين مواد غذايي مردم و اينكه ماكزيمم افت د رهد يا دماغه كمباين وجود دارد، لذا لازم است مقدار دقيق افت و علل آن مشخص شده تا نسبت به كاهش آن از طريق اصلاح و بهينه سازي كمباين ها اقدام لازم صورت پذيرد. دراين تحقيق تاثير نوع كمباين و سرعت دوراني استوانه كوبنده بر افت و ضايعات گندم در حين برداشت، بررسي شد. از طرح آمري كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سه استان تهران (كرج)، خراسان رضوي (مشهد) و فارس (شيراز) و از آزمون دانكن ، براي تجزيه و تحليل آماري استفاده شده است. نوع كمباين در چهار سطح : كمباين كلاس، كمباين جاندير 955، كمباين جاندير 1165 و كمباين نيو هلند، به عنوان كرت اصلي و سرعت دوراني استوانه كوبنده در سه سطح : 650 و 750 و 850 دور در دقيقه به عنوان كرت فرعي انتخاب شد. آزايش در مزرعه زراعين گندم اجرا شد. در هر تيمار فاكتورهاي فني و اقتصادي اندازه گيري شده مورد ارزيابي قرار گرفتند: 1- تلفات قبل از برداشت (طبيعي) 2- تلفات شانه برش 3- تلفات واحد كوبنده 4- تلفات واحد جداكننده و تميز كننده 5- سرعت پيشروي و ظرفيت مزرعه كمباين 6- بازده مزرعه اي 7- سرعت دوراني سيلندر كوبنده 8- سرعت كوبنده 9- رطوبت دانه 10-ارتفاع شانه برش د رزمان برداشت. نتايج تجزيه مركب دو سال اجراي پروژه در استان تهران (كرج) نشان داد كمباين نيو هلند TC56 با كمترين افت كلي و بالاترين ظرفيت كمبايني به ترتيب برابر با 1/98% و 5/18 تن بر ساعت در گروه معني داري a قرار گرفت.كمباين JD 955 با 2/15% كمترين افت كلي كمباسن در گروه a معني داري قرار گرفته ولي ظرفيت كمبايني 2/35 تن بر ساعت در گروه c معني داري قرار دارد. كمباين 1165 JD با 4/30% افت كلي و ظرفيت كمبايني 3/89 تن بر ساعت در گروه معني داري b قرار گرفت. كمباين 68 CLASS با 4/12% افت كلي و ظرفيت كمبايني 3/69 تن بر ساعت د رگروه معني داري b قرار دارد. راهكارهاي اصلاح و بهينه سازي كمباين هاي مورد آزمايش به شرح زير ارائه مي شود: يكنواختي ارتفاع برش،تنظيم سرعت چرخ فلك با سرعت پيشروي، - استفاده از عرض برش مفيد، - استفاده از سرعت مناسب كوبنده، - انتخاب سرعت پيشروي مناسب متناسب با تراكم محصول.نتايج تجزيه و تحليل اقتصادي پروژه نشان داد در شرايط ميانگين برداشت تيمار كمباين جاندير 955 نسبت به ساير تيمارهاي داراي سود بيشتر و هزينه كمتر است. نرخ بازده نهايي جايگزين كاربد تيمار كمباين 955 توسط ساير تيمار ها بالاتر از 73/9% بوده كه بيشتر از نرخ جايگزيني ساير تيمارها بجاي يكديگر است. در شرايط حداكثر برداشت تيمار كمباين نيو هلند نسبت به ساير تيمارها داراي سود بيشتري بوده است. نرخ بازده نهايي جايگزيني كاربرد تيمار كمباين نيوهلند توسط ساير تيمارها بالاتر از 79/2% محاسبه شد. در مقايسه هزينه و منافع اجتماعي حاصله از كاربرد تيمارها، در شرايط ميانگين برداشت تيمار كمباين سهند اس 68 نسبت به ساير تيمارها داراي سود بيشتري است. در شرايط حداكثر برداشت تيمار كمباين نيوهلند نسبت به ساير تيمارها داراي سود بيشتر و هزينه كمتري بوده است. نرخ بازده نهايي جايگزيني كاربرد تيمار كمباين نيو هلند توسط ساير تيمارها بالاتر ار 358/2% بر آورد شد. نتايج اجراي طرح در دو سال متوالي در استان خراسان رضوي (مشهد) حكايت از آن داشت كه از نظر تلفات انتهاي كمباين، كمباين نيو هلند بهترين وضعيت را دارا بود اما در سال دوم كمباين هاي جاندير 955و 1165 در يك گروه قرار گرفت. كمباين كلاس S68 (سهند) در هر دو سال داراي تلفات بيشتري بود. ظرفيت مزرعه اي مباين نيو هلند بيشتر از ساير كمباينها بوده و در مجموع بين وضعيت دانه داخل مخزن در كمباين هاي مختلف تفاوت معني داري مشاهده نشد از نظر تلفات در سرعت هاي دوراني مختلف كوبنده، در هيچ يك از دو سال تفاوت معني داري مشاهده نشد. اين مسئله با توجه به اينكه طرح در مزارع مختلف و شرايط متفاوتي اجرا شده است قابل توجيه است. نتايج ارزيابي اقتصادي پروژه نشان داد كه تمام كمباينها داراي نرخ بازده سرمايه گذاري مثبت و قابل قبول هستند. در زير سطح برداشت سالانه 500 هكتار بهريتن گزينه براي كمباين داران، كمباين جاندير و بهترين گزينه از جهت منافع اجتماعي كمباين سهند است. اما اگر امكان افزايش برداشت تا حداكثر ميزان ظرفيت كمباينها فراهم باشد گزينه كمباين نيو هلند از نظر كمباين داران و منافع جامعه برترين تيمار است. نتايج تجزيه و تحليل مركب داده هاي در دو سال اجراي پروژه در استان فارس (شيراز) نشان داد كه كمباين كلاس از ظرفيت مزرعه اي بالاتري نسبت به بقيه كمباين هاي مورد ارزيابي برخوردار بود. همچنين مشخص گرديد كه كمباين كلاس از نظر تلفات كيفي نسبت به بقيه كمباين ها داراي كمترين مقدار بود. از نظر تلفات كلي، كمباين نيو هلند كمترين مقدار را نسبت به بقيه تيمارها دارا بود. ضمنا مناسبترين سرعت دوراني استوانه كوبنده جهت كمباين هاي مورد ارزيابي، سرعت 750 دور در دقيقه تعيين گرديد. جمع بندي نتايج ارزيابي اقتصادي نشان داد كه منافع كمباين داران با تغيير نوع كمباين از جاندير 955 به كمباين هاي جديد افزايش مي يابد. ولي استافاده از كمباين هاي جديد موجب وارد شدن زيان به زارعين شده است. همچنيننشان داد كه كمباين جاندير 955 به دليل منفي شدن سود قابل توصيه نيست و سرمايه گذاري در كمباين كلاس نسبت به كمباين نيو هلند اقتصادي تر مي باشد.