اثرات روشهاي مختلف خاك ورزي برخصوصيات فيزيكي خاك و عملكرد كلزا در مناطق مختلف كشور

Effects of tillage methods on soil physical properties and yield of rapeseed

با توجه به اينكه در سال هاي اخير توليد دانه هاي روغني از جمله كلزا در كشور مورد توجه قرار گرفته و تاكنون در زمينه خاك ورزي مناسب آن در كشور تحقيقات كمي انجام گرفته است، در اين تحقيق روشهاي مختلف تهيه زمين با ادوات متداول براي كشت كلزاي پاييزه با هدف بهبود سبز شدن و رشد گياه، افزايش عملكرد محصول، حفظ پايداري خاك و حتي الامكان كاهش انرژي مصرفي در شش استان كشور به مدت چهار سال مورد بررسي قرار گرفت. تيمارهاي اصلي مربوط به عمليات مختلف خاك ورزي اوليه در سه عمق كار، شامل : شخم با گاوآهن برگرداندار در عمق هاي 20-15 و 30-20 سانتي متر، شخم با گاو آهن قلمي در مق هاي 2020 -15 و 25-20 سانتي متر، شخم سطحي با كولتيواتور مزرعه به عمق 10-8 سانتي متر، شخم سطحي با هرس بشقابي (ديسك) به عمق 10 -8 سانتي متر، بودند. تيمارهاي فرعي مربوط به عمليات خاك ورزي ثانويه براي تهيه بستر بذر با هرس بشقابي و رتيواتور با عمق 10-8 سانتي متر بودند. تيمارها بوسيله طرح آزمايشي كرتهاي خرد شده در قالب بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد تجزيه آماري قرار گرفتند. براي ارزيابي تيمارها، خصوصيات فيزيكي خاك، شامل جرم مخصوص ظاهري خاك و شاخص مخروط خاك، صفات مربوط به سبز بوته و اجزاي عملكردي محصول در هر كرت جداگانه اندازه گيري شد. نتايج نشان داد : الف) خاك سست شده در اثر كاربرد ادوات خاك ورزي، پس از يك يا دو نوبت آبياري ويا بارندگي، مجددا متراكم شده و در طول فصل رشد گياه در اثر فرايند طبيعي خاك، به حالت قبل بازگشت مي كند ب) در اكثر مناطق در خاكهاي با بافت متوسط و نيمه سنگين، عمق شخم در خاك ورزي اوليه تأثير معني داري بر عمق نفوذ ريشه، استقراربوته و عملكرد دانه كلزا نداشت. ج) در مناطقي كه كشت بصورت آبي فارياب) انجام شده بود، شخم با گاوآهن برگردان دار به عمق 30-25 سانتي متر و به دنبال آن استفاده از رتيواتور بهترين شرايط سبز شدن بذر و عملكرد دانه را حاصل نمود ولي در استان گلستان كه كشت، بدون آبياري بوده، شخم عميق با گاوآهن قلمي وسپس استفاده از رتيواتور شرايط بهتري را براي سبزشدن و عملكرد محصول فراهم نموده است

Interests on cultivation of oil rapeseed has been growing in Iran . In this study, for the first time in Iran, effects of tillage methods on seed emergence, plant establishment and yield of winter rapeseed were evaluated. The experiments were performed in six provinces with different climates Primary tillage methods at different depths including: moldboard plowing at depths of 25-30 cm and 15-20 cm, chisel plowing at depths of 20-25 cm and 15-20 cm, shallow tillage with field cultivator at depth of 8-10 cm and shallow tillage with disk at depth of 8-10 cm were the main treatments. Secondary tillage including: use of rotary tiller and disk harrow both at depth of 8-10 cm were as sub treatments. Statistical analysis for many provinces indicated that, the density of tilled soil after once or more irrigation or rainfall due to natural process, returned back to non-tilled conditions. Plowing depth had no significant effect on root penetration depth, plant establishment and yield of rapeseed in loamy soils. Moldboard plowing at depth of 25-30 cm and harrowing by rotary tiller, had maximum seed emergence and yield in different climates with irrigated farming but in rainfed conditions, chisel deep plowing and harrowing by rotary tiller made better condition for seed emerging and crop production